Schatcedul van Kessel 1640 09-06-2008 Terug door Jacques Spée jtlspee@freeler.nl.
Schatchell bijnnen Kessell Archief Schepenbank Kessel RHCL 01.038/98 15-1-1640
Dit Schatchell betreft een jaarlijkse gemeentelijke heffing op grondbezit (landschat). Het telt 139 landeigenaren met 190 grondstukken.
De totale aanslag is ruim 512 gulden, Brabants geld. Maten worden in dit Schatchel weinig gegeven.
Een uitzondering is evenwel de derde aanslag, daar lezen we voor 2 morgen een aanslag van 8 stuiver.
Deze bedragen zijn verder als maat genomen.
Uitgaande van deze aanslag is 1 gulden 5 morgen. De totaal aanslag van 512 gulden is dan 2560 morgen.
Een telling van omstreeks 1665 van huizen en vee in Kessel (RHCL 01.038/106)
vermeld dat er toen ‘naer beste kennisse’ 240 boerderijen en 94 huizen waren.
Samen dus (ongeveer) 334 potentiële gezinshoofden.
Het Schatsel telt 139 landeigenaren, dit is te verminderen met buiten Kessel wonenden, zoals in Venlo,
en kerkelijke instanties, zoals een klooster.
Resteert omstreeks 130 landeigenaren uit Kessel.
Van de 334 gezinshoofden in Kessel bezitten er dus slechts 130 land.
In procenten; grondbezitter is 39% en zonder grondbezit is 61%.
De laatsten behoeven natuurlijk niet allemaal armen en gebrekkigen te zijn.
Hieronder zijn ook welvarende halfmannen en pachters. Mogelijk ook ambachtslieden en kramers,
hoewel die toch vaak een eigen stukje grond hadden.
Het overgrote deel zal echter bestaan hebben uit dagloners zonder grond bezit.
Van de 139 aanslagen zijn er met:
minder dan 1 gulden 65 aanslagen met totaal 138 morgen; gemiddeld 2,1 morgen
1 tot 3 gulden 41 aanslagen met totaal 334 morgen; gemiddeld 8.1 morgen
3 tot 6 gulden 11 aanslagen met totaal 208 morgen; gemiddeld 20.0 morgen
6 tot 10 gulden 9 aanslagen met totaal 341 morgen; gemiddeld 37.9 morgen
Samen 126 aanslagen met totaal 1021 morgen.
Tenslotte de aanslagen van 10 gulden en hoger.
De niet adellijken in deze groep zijn Hendrick Bhuller met 59 morgen, Gastus Haeff met 60 morgen, Michghell Guerdts met 67 morgen,
Hendrick Speen met 97 morgen en Wulm Quijtten met 97 morgen.
Samen 5 aanslagen met totaal 380 morgen; gemiddeld 76 morgen.
De adellijken zijn de jonkers Van Laer met 58 morgen, Kessel met 72 morgen, Hillen met 85 morgen, Hoeven met 90 morgen,
Holtmuelen met 111 morgen, Roffers met 162 morgen, Van Merwick met 219 morgen en Raeij met 263 morgen.
Samen 8 aanslagen voor 1060 morgen; gemiddeld 132 morgen.
De 13 grootgrondbezitters hebben samen 1440 morgen. Dat is bijna de helft van de grond onder Kessel, met daarbinnen
weer de jonkers Van Merwick en Raeij als de heel grote grondbezitters.
Met nuchtere cijfers toont dit schatchell aan hoe ongelijk de verdeling van grondbezit en daarmee van welstand was.
Ongeveer 60% van de gezinnen was zonder grondbezit. Van de resterenden had de helft nauwelijks 1 of 2 morgen.
Zo’n 15% had genoeg tot ruim genoeg om van te leven.
Bijna de helft van alle grond was in handen van slechts 5% van de inwoners. Met hier binnen vooral de adel.
Tenslotte nog een blik op het grondbezit van de schepenen die het schatchell ondertekenen en van enkele andere schepenen uit die tijd.
Mijchell Goerdts 67 morgen Wim Winckens 3 morgen Lijnnert Hennijs 15 morgen
Wim Martens 10 morgen Wilhem Quinten 97 morgen Hendrick Spee 97 morgen
De gedachte dat de schepenen werden gekozen uit de geërfden en gezworens met veel grondbezit wordt door dit
schatchell niet geheel ondersteund.Mogelijk hebben een aantal van deze schepenen elders grondbezit?
09-06-2008
Commentaar en opmerkingen zijn welkom
Jacques Spée (jtlspee@freeler.nl)