PACHTCONTRACT START 1749

door Jacques Rutten.                                                            

tekst in blauw geeft links aan naar onderliggende bladzijden

 
Conditiën ende voorwaerden waeronder den Heere Crijghs- ende Domainen Raed Heinius van weghen Sijne Conl Mat van Pruyssen, onser aldergenaedighsten Heere, mits deesen verpaght heeft aen Sill Peters, den hoff genoempt den Staerdt, tot Helden, met het daertoe gehoorende bouw- en weylandt, en sulcx voor eenen tijdt van ses jaeren, te beginnen met Paesschen 1749 en eyndighende met Paesschen 1755
 
1.
Den paghter sall desen voorss hoff, bestaende volgens de meetinghe van den jaere 1734 in 16 morgen 137 3/4 roeyen bouwland, in 8 morgen 39 3/4 roeyen weyland en hoffrijsinghe all waer huys, schuyre en stallinghe op staet, in sijne vooren en paelen tot op de limitsteynen die tusschen Sijne Conl Mat en de Carthuysers thienden gesatt sijn, wel onderhouden, winnen en cultiveeren, oock naer landts gebruyck behoirlijck misten, sooals eenen goeden ackersmann toestaedt.
 
2.
Sall denselven daerenboven nogh bij deesen hoff gebruycken, en geduyrende deese paghtjaeren in goeden staet brenghen, een parceel van twee morghen, geleghen neffens den grooten bemdt, het welcke reets voor veele jaeren aentegraeven begonnen, maer seedert genegligeert is. Wie mede nogh eenen morghen nieuw erff, bij Derick Haenen, modo Marten Tilmans, cortelicks aengegraeven, aghter het voorss parceel, die daervan ten behoeve van den hoff gedesisteert heeft. Sullende edogh aen den paghter tot het uytsmitten van den graeve en opsetten van den wall om de voorss twee parceelen, eenighe daegen lanck 3 à 4 schuppen diensten tot eene bijhulpe worden gegeven. Voirts sall den paghter genieten het grassgewas in de twee parceelen hoefslaegh, groot omtrent 6 morgen en geleghen aen het Eynd en in het Hegh Broecksken, tot den voorss hoff gehoorende. Oock het daerinne staende elssen en ander stroeck houdt tot latten en tuyngerden, voor soo veel noodigh, moghen gebruycken. Edogh de overreste en alle de opgaende boomen ten behoeve van Sijne Conl Mat laeten.
 
3.
Het torff venneke off waeter poel liggende in de heyde aghter deese parceelen blijfft insgelicx voor Sijne Conl Mat gereserveert, wie mede den bosch off het holtgewass tot den Staert gehoorende, liggende op den Koningsberg in het Hueber Veldt, sullende edogh den paghter daerop sien, dat daerinne door niemand eenighen ten minsten schaede geschiede. Ende bij soo verre hij daeromtrent iets moghte gewaer worden, sall hij gehouden weesen sulcx behoirlijck bekendt te maecken.
 
4.
Paghter sall gehouden weesen het huys, schuyr en stallinghe te houden in vloer, wanden en glaeser dight, in voegen als hem sall geleverdt worden, en de selve getimmeren te onderhouden in goed daeck. En soo daer nieuw daeck gemaeckt moet worden, te leveren het stroey, bandt geerden, oock het holt tot latten, en de arbeyders opperen; oock cost en dranck geven. Maer den loon, inbegreepen het behouwen van de latten, wie mede de naegels en theenen tot het decken, blijven tot laste van Sijne Conl Mat.
 
5.
Sall paghter gheen stroey, kaff off mist moghen vercoopen, nogh op andere dann 's hoffs landerijen brenghen, ten waere dat hem specialijck gepermitteerdt wierde nogh eenighe morgens daerbij te bouwen. Sall oock indyen hij van den hoff quaeme aff te trecken, stroey kaff en mist geheel daerop moeten laeten, als naer bouwmans reghten, op poene van het verbroghte dobbel te betaelen. (*)
 
6.
Paghter sall gheen opgaende boomen staende op off langhs de erven van den hoff off in den hoefslaegh moghen houwen, van wat aerdt deselve oock weesen moghten, op poene van deselve vierdobbelt te vergoeden. Oock niet toegeven dat deselve noghte de plantagiën die men voirder sall aenleggen, door iemand anders beschaedight worden.
 
7.
Sall oock, soo selfs als door sijn huys gesinn, met vuyr, licht en asse met alle voorsichtigheydt te werck gaen, op pene dat hij in vall van eenigh ongeluck van brandt, voor allen schaede gehouden sall weesen in te staen. (*)
 
8.
Indyen het geviele dat door haegel slagh off door krieghs verderff, het welck Godt allmaghtigh genaedigh gelieve te verhoeden, aen de veldvrughten eenighen merckelijcken schaede quaeme te geschieden, sall paghter sulcx ten langhsten binnen dry daeghen aen de Conl rentmeesterije te kennen geven, om daervan aen Sijne Conl Mat. hoghloffel[ijcke] Commission te berighten, ten eynde sulckdaenighen schaede cann worden gevisiteert, sullende alsdan naer ervintenisse van saecke aen den paghter eenen sulckdaenighen geproportioneerden quydtslaegh wedervaeren, gelijck Sijne Conl Mat. in dierghelijcke voorvallen aen andere domeynen paghter aldergenaedighst vergunnen.
 
9.
mits deese paghtinghe duyrt van Paesschen deeses jaers 1749 50 tot gelijcken tijdt 17556, soo sall paghter bij soo verre hij moghte comen aff te trecken, de landerijen met den herfst 17556 stoppelbloot ten behoeve van den nieuwen paghter laeten liggen. En mits hij voor den jaere 1755 tot 1756 nogh de winter- vrughten en sommer vrughten besteldt heeft, oock de paght van het selve jaer leveren, off hem met den nieuwen paghter over het besayen der somer vrughten en het betaelen der paght naer proportie verstaen. En des niettemin den hoff om Paesschen 17556 ten vollen voor den nieuwen paghter ruymen, oock alles naer behoiren overleeveren.
 
10.
Belooft paghter aen jaerlicxse paght op St. Andries deeses jaers aen de rentmeesterije der Conl domeynen in den lande Kessel te leeveren elff malders roggen en ses malders boeckweydt, en op gelijcken tijdt in ieder der vijff volghende jaeren, ieder reyse twelff malders rogge en seven malder boeckweydt, Ruremondtsche Rouwe Maete, suyvere en welgewandte vrughten. Voirts jaerlicxs op Paesschen promptelijck voor huys huyre en weyde geld te betaelen de somme van aght pattacons en vier schillingen specie off permissie geld, behalven veerthien stuyv[ers] Brab[ants] aen jaerlicxsen chins, die op den selven tijdt gelijck de andere chinsen aen de voorss Domeynen moet betaeldt worden.
 
11.
Den landschatt sal van weghen Sijne Conl Mat. voldaen worden, maer cop- en beestengeld, voirts diensten en alle andere nabuyrlijcke lasten blijven tot laste van den paghter.
 
12.
Belooft paghter deese paghtcedule in alle haer puncten te voltrecken, ende onverbreeckelijck te houden, onder verbandt van sijne persoone, gereede en ongereede goederen; renuntieerende ten effecte van dyen op alle exceptiën en privilegiën van rechten, hieraen eenighsints contrarieerende, tot meerdere verseeckeringhe. Soo sullen hiervan twee ghelijck luydende gemaeckt en soo bij den heere verpaghter als den paghter eyghenhandigh onderteeckendt worden. Aldus gecontraheerdt tot Helden, den 27 aug 1749.
 
 
Dit contract wordt door Sil Peters niet geaccepteerd, zoals blijkt uit de volgende brief.
 
Aen Sijne Ex[cellente] De Hoogh[eden] Hooghwelgeb[oren] Heeren, die Heeren Raeden van Sijne Conl Mats. Hooghloffelijcke Commission int Hertoghdom Gelre. 
 
Verthoont met alle respect de vrouwe Wede Verberckt als rentmeesterinne van Sijne Conl Mats. Domainen des Ampts Kessel als dat de selve met haeren schribent de pachtconditiën naer Helden heeft gesonden aen den pachter Sill Peters, waerop hij seggende sulcx niet te willen accepteeren. Soo is den selven hier gecomen en is claghtigh gevallen over diffrente art[icu]len, als wesende den vijffden art[icul], soo seght hij, versoeckende het gewasch halff op het veldt op den anderen hoop op te laden, soo hij oock eenyge schooven te veel heefft te moegen vercoepen. Alnoch den sesden art[icul] waer tegen hij seght dat hij voirt houdt gewasch wel opsicht wil hebben, maer vermits daer alreets eenigen schade aen geschiet is, hij bij nachten en ontijden dat daer uytgehouwen woordt, niet voor responsabel can sijn, gelijck oock voor 't visch water, 't welck dagelicx uytgevist woordt. Seght tegen den sevenden art[icul] dat hij alle voorsightigheyt sal gebruycken met het vuyr te bewaren, maer soo hier door den hoff eenygen schade quam te lijden, hij hier voor niet en soeckt te caveren. Den selven seght tegen den thienden art[icul], dat hij noyt meer beloofft heefft als twelff malder rogge en ses malder boeckweydt. En overmits hij niet naer Gelder conde gaen, om dat hij tegenwoordigh besigh sijnde met saeyen van den eersten rogh, is versoeckende dat hem magh gegeven woorden eene resolutie.
                                                      M.M. de Schenck de Nideggen
Wed. Verberckt
[Ingekomen?] Geldern, den 7 october 1749.
 
Er wordt een nieuw contract opgesteld, zie volgend contract dd 15-4-1750
 

 

 
 
Conditiën en voorwaerden waeronder den Heere Crieghs- ende Domeynen Raed Heinius van weghen Sijne Conl Mat van Pruyssen, onser aldergenaedighsten Heere, mits deesen verpaght heeft aen Sill Peters, den hoff genoempt den Staerdt, tot Helden, met het daertoe gehoorende bouw- en weylandt, en sulcx voor eenen tijdt van ses gesteedighe jaeren, te beginnen met Paesschen 1750 en eyndighende met Paesschen 1756.
 
1.
Den paghter sall deesen voorss hoff, bestaende volgens de metinghe van den jaere 1734 in 16 morgen 137 3/4 roeyen bouwland, in 8 morgen 39 3/4 roeyen weyland ende hoffrijsinghe alwaer huys, schuyr ende stallinghe op staet, in sijne vooren ende paelen, tot op de limit steenen die tusschen Sijne Conl Mats en de Carthuysers thienden gesatt sijn, wel onderhouden, winnen ende cultiveeren, oock naer landts gebruyck behoirlijck misten, sooals eenen goeden ackerman toestaedt.
 
2.
Sall denselven daerenboven nogh bij deesen hoff gebruycken, ende geduyrende deese paghtjaeren in goeden staet brenghen, een parceel van twee morghen, geleghen neffens den grooten bemdt, het welcke reets voor veele jaeren aentegraeven begonnen, maer seedert genegligeert is, wie mede nogh eenen morghen nieuw erff, bij Derick Haenen, modo Marten Tilmans, cortelijx aengegraeven, agter het voorss parceel, die daervan ten behoeve van den hoff gedesisteert heeft. Sullende edogh aen den paghter tot het uytsmitten van den graeve en opsetten van den wall om de voorss twee parceelen, eenighe daegen lanck 3 à vier schuppen diensten tot eene bijhulpe worden gegeven. Voirts sall den paghter genieten het grassgewas in de twee parceelen hoefslagh, groot omtrent 6 morgen en geleghen aen het Eynd en in het Hegh Broexken, tot den voorss hoff gehoorende. Oock het daerinne staende elsen en ander stroeck houdt tot latten en tuyn gerden, voor soo veel noodigh, moghen gebruycken. Edogh den overrest ende alle de opgaende boomen ten behoeve van Sijne Conl Mat laeten.
 
3.
Het torff vennecken off waeter poel, liggende in de heyde agter deese parceelen blijft insgelijx voor Sijne Conl Mat gereserveert, wie mede den bosch off het holtgewass tot den Staert gehoorende, liggende op den Konings Berg in het Hueber Veldt, sullende edogh den paghter daerop sien, dat daerinne door neimandt eenigen den minsten schaede geschiede. Ende bij soo verre hij daeromtrent iets moghte gewaer worden, sall hij gehouden wesen sulcx behoirlijck bekendt te maecken.
 
4.
Paghter sall gehouden wesen het huys, schuyr en stallinge te houden in vloer, wanden en glaeserdight, in voeghen als hem sall gelevert worden, en de selve getimmeren te onderhouden in goed dack. En soo daer nieuw dack gemaeckt moet worden, te leveren het stroey, bandt geerden, oock het holt tot latten, en de arbeyders opperen, oock cost en dranck geven. Maer den loon, inbegreepen het behouwen van de latten, wie mede de naegels en theenen tot het decken, blijven tot laste van Sijne Conl Mat.
 
5.
Sall paghter geen stroey, kaff off mist moghen vercoopen, nogh op andere dann 's hoffs landerijen brenghen, ten waere dat hem specialijck gepermitteert wierde nogh eenighe morgens daerbij te bouwen. Sall oock indyen hij van den hoff quaeme aftetrecken, stroey kaff halff, maer den mist geheel daerop moeten laeten, als naer bouwmans reghten, op poene van het verbroghte dobbel te betaelen.
 
6.
Paghter sall gheen opgaende boomen staende op off langhs de erven van den hoff off in den hoefslaegh moghen houwen, van wat aerdt deselve oock wesen moghten, op pene van deselve vierdobbelt te vergoeden. Oock niet toegeven dat deselve noghte de plantagiën die men voirder sall aenleggen, door iemand anders beschaedight worden.
 
7.
Sall oock, soo selfs als door sijn huys gesinn, met vuyr, licht en asse met alle voorsichtigheydt te werck gaen, op pene dat hij in vall van eenigh ongeluck van brandt, door sijn versuym, voor allen schaede gehouden sall weesen in te staen. (*)
 
8.
Indyen het geviele dat door haegelslagh off krieghs verderff, het welcke Godt allmachtigh genaedigh gelieve te verhoeden, aen de veldvruchten eenighen merckelijcken schaede quaeme te geschieden, sall paghter sulcx ten langhsten binnen dry daeghen aen de Conl rentmeesterije te kennen geven, om daervan aen Sijne Conl Mats. hooghloff[elijcke] Commission te berighten, ten eynde sulckdaenighen schaede cann worden gevisiteert, sullende alsdan naer ervintenisse van saecke aen den paghter eenen sulckdaenighen geproprtioneerden quytslagh wedervaeren, gelijck Sijne Conl Mat. in diergelijcke voorvallen aen andere domeynenpaghters aldergenaedigst vergunnen.
 
9.
Mits deese paghtinghe duyrt van Paesschen deeses jaers 174950 tot gelijcken tijdt 17556, soo sall paghter bij soo verre hij moghte comen aftetrecken, de landerijen met den herfst 1756 stoppelbloot ten behoeve van den nieuwen paghter laeten liggen. En mits hij voor den jaere 1755 tot 1756 nogh de winter- en somer vrughten besteldt heeft, oock de paght van het selve jaer leveren, off hem met den nieuwen paghter over het besayen der somer vrughten, en het betaelen der paght naer proportie, verstaen. Oock den hoff om Paesschen 1756 ten vollen voor den nieuwen paghter ruymen, oock alles naer behoiren overleveren.
 
10.
Belooft paghter aen jaerlixe paght op St. Andries deeses jaers 1750 aen de rentmeesterije der Conl domeynen in den lande Kessel te leveren elff malders roggen en ses malders boeckweydt, ende op gelijkcen tijdt in jeder der vijff volghende jaeren, ieder reyse twelff malders rogge en ses malder dry vaet boeckweydt, Ruremondtsche Rouwe Maete, suyvere ende welgewande vruchten. Voirts jaerlijx op Paesschen promptelijck voor huys huyre en weyde geld te betaelen de somme van aght pattacons vier schillingen specie off permissie geldt, behalven veerthien stuyvers Brab. aen jaerlijcxen chins, die op den selven tijdt gelijck de andere chinsen aen de voorss Domeynen moet betaelt worden.
 
11.
Den landt schatt sall van weghen Sijne Conl Mat. voldaen worden, maer cop- en beesten geld, voirts diensten en alle andere nabuyrlijcke lasten blijven tot laste van den paghter.
 
12.
Belooft paghter deese paghtcedule in alle haer puncten te voltrecken, ende onverbreeckelijck te houden, onder verbandt van sijne persoone, gereede en ongereede goederen; renuntieerende ten effecte van dyen op alle exceptiën en privilegiën van rechten, hieraen eenighsints contrarieerende, tot meerdere verseeckeringhe. Soo sullen hiervan twee ghelijckluydende gemaeckt en soo bij den heere verpaghter als den paghter eyghenhandigh onderteeckendt worden. Aldus gecontraheert tot Helden, den 15 april 1750.
 
w.g.:  Heinius                           Sil Peters
                                               (heeft geven 2½ stvs goedtspenninhe
                                               M. Smolders als getuegen
 
Dieses contract wird auf anderweisige 6 jahr nehmlich von Ostern 1756 bis dahin 1762 in allen seinen puncten und clausuln in so weit prolongirt des der pächter seinem den 14en majus gethanen ………  ………  ein halb malter buchweitzen jährlich mehr geben soll.  Sign Geldern in Comm  Domeynen(??) den 19 julii 1755
 
w.g. Delamotte             vReinhart                     Plesmann                     Delamotte

 

 
  Bron: Düsseldorf, Hauptstaatsarchiv, Administrationskolleg, inv nr 183