Deel van de Inventaris met vermelding van gedigitaliseerde bestanden.

tekst in blauw geeft links aan naar onderliggende bladzijden

INVENTARIS van de ARCHIEVEN der

Korte geschiedenis van het plaatselijk bestuur 7.

Verantwoording van de ordening en inventarisatie 49.

Overzicht van de inventaris 55.

Inventaria van het archief van het dorpsbestuur 65.

Inventaris van het archief van het gemeentebestuur,

gevormd onder beheer van de gemeentesecretaris 8?«

Inventaris van het archief van de gemeente-ontvanger 195.

Inventaris van het arohief van het electriciteitsbedrijf 197.

Inventaris van het archief van de commissie tot wering van schoolverzuim te Panningen 199.

Inventaris van het archief van het burgerlijk armbestuur 201.

Inventaris van het archief van de ambtenaar van de burgerlijke stand 207.

Inventaris van het archief van het kadaster 211.

Klapper op namen, voorkomende in de inventaris 217.

Klapper op zaken en onderwerpen, voorkomende in de inventaris 225.

Helden heeft ruim 500 jaar lang deel uitgemaakt van het Gelders Overkwartier, nl. vanaf 1279, toen Hendrik IY van Kessel zijn graaf-schap, waartoe Helden behoorde, verkocht aan Reinoud I van Gelder tot aan de Franse veroveringen op het einde der 18e eeuw. Het Gelders Overkwartier behoorde toe aan de graven, later hertogen van Gelder en sinds het verdrag van Venlo in 1543 aan de Spaanse Habsburgers als hertogen van Gelder, ' Het vredestractaat van Utrecht, gevolgd door het verdrag van Hastatt in 1714 en het barrieretractaat van 1715 beklonk een verdeling van het Overkwartier tussen de koning van Pruissen, de Staten-Generaal der Verenigde Provincign en Oostenrijk, ' Helden kwam te behoren tot het Pruissisch gedeelte.

In de Pruissische provincies voerden de zg. "Kriegs- und DomSnenkammern", de krijgs- en domeinenkamers, als ambtelijke colleges de ad-ministratie onder leiding en toezicht van het centrale directorium in Berlijn. Met ingang van 1 juni 1765 werd voor de provincies Gelder en Meurs €^n krijgs- en domeinenkamer, de Gelders-Meurse, samengesteld. Bij de bestuurshervorming van 1770 werd Gelder weer bevrijd van alle banden met Meurs, de krijgs- en domeinenkamer werd voor Gelder vervangen door een nieuwbestuurscollege, het "KBnigliches Lan-des-Administrations-Collegium im Herzogttun Geldern", het lands administratie college,⁵-'

In 1792 viel een Frans leger de Oostenrijkse Nederlanden binnen, behaalde een beslissende overwinning bio Jemappes en stond v6*<5r decem* ber van dat jaar aan de'grens der Pruissische provinciesj in december werd de provincie Gelder veroverd. In het voorjaar van 1793 keerden de krijgskansen en werd het grootste gedeelte van het bezette gebied weer ontruimd. Het volgende jaar kwamen de Franse troepen echter weer terug en in de eerste helft van October was de linker Rijnoever in hun bezit. Op 15 October 1794 rukten zij Geldern binnen, Pruissisch Gelder werd bezet en zou onder Frans bewind blijven tot 1814« De Gelderse bestuursorganisatie werd niet direct vervangen. Op 23 januari 1798 werd een nieuwe administratieve indeling van de Rijnprovincies gedecreteerd en tevens de departelientale organisatie van bestuur en rechtspleging ingevoerd. '

Tot 1674 vormden Kessel en Helden samen een bestuurlijke eenheid, ze vormden een heerlijkheid met een schepenbank. ' De zittingen van de schepenbank hadden plaats te Kessel, doch vanaf 1618 werden er soms ook gerechtszittingen gehouden in Helden. '

Op 27 november 1673 verkocht de koning van Spanje Helden als een af-zonderlijke heerlijkheidj "ende onder andere ter hant genomen hebben-de de vercoopinge van het recht, ende actie ons competerende in de hooge, middele ende leeghe Jurisdictie van het Dorp van Helden gelegen in het overquartier van onsen landen ende hertoghdomme van Gelre, bestaende inde criminele ende civile breucken, erven ende onterven, met alien t'geene daertoe is gerequireert ende daeraff dependeert, soo nopende het stellen van scholtis, schepenen, gerichtsboden, als ingeboth ende verboth, in diensten, het recht van Collatie van geestelijcke beneficien die wij aldaer souden moegen hebben, om deselve heerlijckheijt te hebben, ende te genieten als sijn eijgen goedt, soo wijdt ende breet als de limiten vande selve heerlijckheijt haer sijn streckende, met recht (•..«.)"• De heerlijkheid Helden werd verkocht "aenden meestbiedenden, ende met den derden stockslagh, aen onsen lieve ende getrouwe Jan Renier Bouwens van der Boije, Raedt ende landtrentmr. gnael onses vorstendombs Gelre, voor de somme van neghen duijsent twee hondert ponden van viertich grooten munten van vlaenderen ieder pont."¹'

Jan Renier Bouwens van der Boije werd na zijn dood in 1697 opgevolgd door zijn zoon Jan Albert, die op 29 april 1728 overleed. Na de dood van Jan Albert ging de heerlijkheid Helden over op zijn dochters, allereerst op freule Antoinette Petronilla Raba Bouwens van de Boije en vervolgens na diens dood, op 14 juni 1744» op Maria Barbara Lucie Emilie Bouwens van der Boije, die in 1732 was gehuwd met Karel Joseph baron van Overschie. Zij werd opgevolgd door haar zoon Jan Albert Renier Ysebrant baron van Overschie, die op zijn beurt in 1774 werd opgevolgd door zijn zoon Maximiliaan Emmanuel Marie Joseph baron van Overschie en Neerijssche, de laatste heer van Helden. '

Het plaatselijk bestuur van de heerlijkheid Helden werd gevormd door de heer samen met de schput, schepenen, gezworenen, secretaris en ge-erfden. Het plaatselijk bestuur behartigde de belangen van de gemeenschap, zoals onderhoud van wegen, armenzorg, gebruik van grond, hand-having van de openbare orde, gezondheidszorg e.d.« De belangrijkste taak van het bestuur bestond echter uit de financiering van deze werkzaamheden en van de door het landsbestuur opgelegde lasten. Het moest de inwoners belastingen opleggen, deze innen en ten dele besteden voor de eigen huishouding, doch voor het grootste gedeelte afdragen aan het landsbestuur.

De door de heerlijkheid op te brengen gelden moesten worden geSnd door een of meerdere schatheffersf het ambt van schatheffer werd elk jaar aanbesteed, (Een lijst van schatheffers vindt men achter deze korte geschiedenis.) De schatheffer moest op de vergadering van ge-erfden verantwoording afleggen over zijn beheer van de belasting-gelden.

De vergadering der geerfden werd gevormd door de eigengeSrfde boeren, die in het bezit waren van een stuk grond dat een bepaalde (niet bekende) maat te boven ging. De geMrfden moesten voornamelijk beslissingen nemen inzake een billijke verdeling der belastingen over de inwoners der heerlijkheid en inzake de verkoop en verdeling van ge-meentegronden.

10

Op 16 October 1674 werd Joannes van den Bossche tot eerste schout van de heerlijkheid Helden benoemd. In 1710 werd Joan Francis de Wagener schout, in 1722 Carel Joseph van do?Kelen, in 1750 Michel Smolders,in 1770 Gerhard Joseph de Pollart en in 1?86 tenslotte Petrus Henricus Cremeren. '

Secretarissen van de heerlijkheid Helden waren achtereenvolgens J.de Wagener (..,.-1710), W.van Knippenbergh (substituut secretaris 1710-1721), P.Jurgens (1721-1754), H.F.Guijpers (1754-1789), J.Ver-voort (1790-1794) en G.Stoffels (1794-1798).

Helden kreeg in 1800 zoals alle plaatssn met minder dan 2500 inwoners een maire en een adjoint municipal aan het hoofd, terwijl er een con-ceil municipal van 10 leden werd ingesteld.

Het einde van de Franse tijd in 1814 heeft geen onmiddellijke invloed gehad op het plaatselijk bestuur, alleen heette de maire voortaan bur-gemeester. Ook bij de overgang tot het koninkrijk der Hederlanden bleef de inrichting van het plaatselijk bestuur hetzelfde tot aan de nieuwe bestuursorganisatie in 1818.

In Helden, dat in 1802 1936 inwoners telde volgens de gemeentebegroting van het jaar XI(1802/1803) ', werd P.van Oijen de eerste maire en M.van Wis de eerste adjoint? beiden trokken zich 18 October 1802 (26 vende*miaire an XI) terug uit hun functie, daar ze de Franse taal, die ze noch konden lezen noch schrijven, niet machtig waren. P.van Oijen werd als maire opgevolgd door A.M.Hendrix, terwijl de aftredende maire P.van Oijen M.van Wis opvolgde als adjoint. '

Th.Gisberts weigerde zijn benoeming van 13 maart 1801 tot lid van de conceil municipal te aanvaarden zodat W.Keiren bleef deel uitmaken van de raad, die nu zodoende was samengesteld uit de herens W.Keiren, J.M.Thoer, J.Wijnckens, A.Steegs, J.Verschaeren, P.Wilms, M.Joosten, W.Gommans, P.Versondert en P.de Koning.

Bij besluit van de interim prefect van het departement van de Roer van 18 januari 1804 (27 niv8se an XIII) werden W.Keiren, P.Versondert, J.Verschaeren, W.Gommans en P.van Oijen, die inmiddels was benoemd

i.p.v. J.M.Thoer, vervangen door M.Gommans, J.Janssen, Th.Gisberts,S.Stammen en L.Crommentuijn. '

Het in 1808 demissionaire lid P.de Koning werd bij besluit van de generale prefect van het departement van de Roer, d.d. 4 mei 1808, vervangen door Th.Engels. '

Bij besluit van de prefect van 26 juli 1809 werden H.Wilms, P.Timmermans en P.van Maris benoemd ter completering van de inmiddels niet meer voltallige conceil municipal ? zij vervingen de overleden leden J.Wijnckens (1805) en L.Crommentuijn (1807) •', benevens A.Steegs, die eind 1806 zijn ontslag had ingediend. '

Bij besluit van de prefect, d.d. 1 mei 1813, werden J.Winkens, J.Peters, G.Lemmen, H.Joosten en J.Jeucken benoemd tot nieuwe leden van de conceil ter vervanging van P.Wilms, H.Wilms, M.Gommans en P.van Maris.

Blijkens een aantekening achter op dit benoemingsbesluit weigerde H.Joosten de benoeming te aanvaarden,

M.i.v. 1 januari 1815 kreeg Helden een nieuwe burgemeester in de persoon van J.M.Engels, tot deze functie benoemd bij besluit van de heer Boelling, generaal gouvernementscommissaris, d.d. 13 december 1814»

Op 2 October 1815 werd H.A.Verhaegh gelnstalleerd als 2e adjoint van de gemeente. '

De leden H.Joosten, M.Joosten (maart 1814 overleden '), G.Lemmen (mei 1814 overleden ') en S.Stammen (demissionair) werden bij besluit van de commissaris generaal van de koning, d.d. 25 September 1815, vervangen door H.A.Verhaegh, J.Gielen, W.Verscharen en G.van Knippenberg? ze werden op 8 October d.a.v. gelnstalleerd. '

Het nieuwe bestuur van de gemeente zag er nu als volgt uits J.M.Engels, maire? P.van Oijen en H.A.Verhaegh, adjoints? Th.Gisberts, Th.Engels, P.Timmermans, J.Winkens, J.Peters, J.Jeucken, H.A.Verhaegh? J.Gielen, W.Verscharen en G.van Knippenberg, leden van de conceil municipal.

26) In augustus 1816 overleed J.Jeucken '? deze zou echter voor de nieuwe bestuursorganisatie in 1818 niet meer vervangen worden,

In de periode 1800-1818 fungeerde achtereenvolgeris als gemeenteont-

vangers van Heldens M.Verhaegh 1799-1800, L.Engels 1800-1801,

2?) J.Joosten 1801-1804, Kannegieser 1804 en A.Timmermans sinds 1804.

Ten slotte ging men over tot de verkiezing van een burgemeester en twee assessoren uit de zojuist gekozen raadsleden, te wetens J.Spee, J.M.Engels, P.van Oijen, Th.Gisberts, L.van de Mortel, H.Joosten, J.Janssen, N.Peters en S.Korsten, Deze verkiezing, waaraan nog slechts 54 stemgerechtigden deelnamen, leverde als resultaat ops

Jan Michael Engels, oud burgemeester, als burgemeester 54 stemmen?

Petrus van Oijen, oud assessor, als assessor 54 stemmen?

Thomas Gisberts, oud assessor, als assessor 54 stemmen,

De burgemeester bleef benoemd worden door de koning,

•^^e schepenen werden benoemd door de commlssarissen, belast met het
voorlopig bestuur, later door de Staatsraad Gouvemeur van het her-
togdom,, > .

De raadsleden werden benoemd door de commissarissen, belast met het voorlopig. bestuur, en vanaf 28 September- 1841 door de gedeputeerde staten, .„'-••>

De secretaris werd benoemd door de koning,

De pntvanger werd benoemd door de commissarissen, belast met he* voorlopig bestuur, en later door de Staatsraad Gouverneur van het hertogdom.

In de samenstelling van het plaatselijk bestuur van Helden (2568 in
woners volgens de begroting van 1840'⁵')vond geen wijziging plaats
toen Limburg weer onder Nederlands bewind kwamj het bleef bestaan uits
J.M.Engels, Iburgemeester, P.van Oijen en Th.Gisberts, schepenen,
S.Korsten, L.Neessen, S.Rutten, A.Driessen, J,Wilms en H.Joosten,
raadsleden. .

Bind 1839 nam raadslid J.Wilms ontslag. '

26

Bij Koninklijk Besluit van 24 december 1842 werd J.M. Engels herbenoemd tot burgemeester? hij legde op 9 januari 1843 de voorgeschreven eed af in handen van de gedelegeerde districhts en militie commissaris H.F.Michiels van Verduijneri. ^(J'

Bij besluit van gedeputeerde staten van 17 januari: 1843 werden Th. Gisberts en L.Neessen herbenoemd als raadsleden en werd S.Kprsten

vervangen door F. Knippenbergh, die 'deze benoeming echter weigerde te aanvaarden. '

Th.Gisberts werd bij besluit van de staatsraad gduverneur van 25 januari 1843 eveneens als schepen herbenoemd,

In januari 1843 werd aan H.Joosten eervol ontslag verleend als raads-

Bij besluit van gedeputeerde staten van 9 juni 1843 werden J..Janssen en, H.Joosten (zoon) benoemd tot raadsleden, van wie de laatste weigerde de benoeming te aanvaarden? bij besluit van 23 juli 1844 werd het overleden raadslid P.van Oijen vervangen door J.F, Joosten en werd

J, Crommentuijn benoemd i.p.v. F. Knippenbergh, die zijn benoeming in 1843 niet had aanvaard* ' '

S.Rutten werd bij besluit van de staatsraad gouverneur van 24 juni

1844 benoemd tot schepen als opvolger van de overleden P.van '

Nadat B.Segers bij besluit van gedeputeerde staten van 10 September

1844 was benoemd tot raadslid i.p.v₀ H.Joosten (zoon), die zijn benoeming In 1843 had geweigerd aan te nemen, beschikte Helden eindelijk weer (sinds eind 1839) over een voltallig bestuur, te wetens ^: J.M. Engels, burgemeester, Th.Gisberts en S.Rutten, schepenen, L.Neessen, A.Driessen, J.Janssen, J.F, Joosten, J. Crommentuijn en B.Segers, raadsleden.

Bij besluit van gedeputeerde staten, d.d. 2 januari 1846, werden A.Driessen, B.Segers, J.F. Joosten en S.Rutten herbenoemd tot raadsleden, terwijl S.Rutten bij besluit .van de staatsraad gouverneur

van 7 januari 1846 eveneens werd herbenoemd tot schepen.

84) Op 10 maart 1846 overleed burgemeester J.M. Engels, ' Bij Koninklijk

Besluit van 25 September 1846 werd J.J.Verhaegh benoemd tot zijn opvolger onder de verplichting zijn ontslag in te dienen als gemeente-ontvanger, '

27

Voor de post van gemeente-ontvanger werden J.F.Joosten en J.Janssen voorgedragen bij raadsbesluit van 18 december 1846? benoemd werd bij besluit van de gouverneur, d.d. 11 februari 1847, J.Janssen, die,op 86 i 24 maart d.a.v, de voorgeschreven eed aflegde. ' J.Janssen, die sinds 1843 raadslid was, werd als zodanig bij besluit van gedeputeerde staten van 16 april 1847 vervangen door H.Joosten, ''

Bij Koninklijk Besluit van 30 december 1848 werd J.J.Verhaegh herbenoemd tot burgemeester, terwijl Th.Gisberts, H.Joosten, L.Neessen en J.Crommentuijn bij besluit van gedeputeerde staten van 21 maart 1849 werden herbenoemd tot raadsleden en Th.Gisberts bij besluit van de

gouverneur, d.d. 9 mei 1849,werd herbenoemd tot schepen. '

De grondwet van 1848 en de daardoor geSiste gemeentewet van 29 juni 1851, Stb.85, stellen de raad aan het hoofd van de gemeente. Het bestuur van elke gemeente bestaat uit een gemeenteraad, een college van burgemeester en wethouders en een burgemeester, De leden van de raad worden gekozen door de inwoners der gemeente volgens census-kiesrecht. De raadsleden hebben zitting gedurende 6 jaar? een derde van hen treedt om de twee jaar af en zijn weer herkiesbaar. De wethouders worden door de raad uit zijn midden benoemd? ze worden gekozen voor 6 jaar, de helft treedt om de drie jaar af en zijn weer herkiesbaar. De burgemeester wprdt door de koning benoemd voor de tijd van 6 jaar? hij kan na verloop van die tijd herbenoemd worden. Het aantal raadsleden bedraagt, onverschillig of de burgemeester al dan niet lid van de raad is, 7 in gemeenten beneden de 3«000, 11 in gemeenten van 3iOOO-6.000, 13 in gemeenten van 6,001-10.000 inwoners etc..... en tenslotte 45 in gemeenten boven de 200,000 inwoners. De gemeentesecretaris wordt door de raad, op voordracht van burgemeester en wethouders, benoemd, geschorst of ontslagen. De burgemeester, tot secretaris benoemd, wordt als zodanig niet dan met goedkeu-ring van de Kroon geschorst of ontslagen. De gemeente-ontvanger wordt eveneens door de raad, op voordracht van burgemeester en wethouders, benoemd, geschorst of ontslagen.

28

Helden kreeg een raad van 7 leden? het telde blijkens een brief van de burgemeester aan de controleur der directe belastingen te Venlo, d.d. 6 mei 1851, volgens de laatste volkstelling 2679 inwoners, als volgt over de gemeente verdeelds Dorp(kom) 294, Stogger 194, Onder en Eindt 227, Zandberg en Hei 244, Keup en Echgel 274, Kapel(kom) 355, Vosberg 334, Everlo 236, Beringe 350 en Hub 171,°°''

De eerste verkiezingen van de gemeenteraad van Helden onder Nederlands bewind hadden plaats op 9 en 10 September 1851, op 9 September werden de stembriefjes ingeleverd, op 10 September geopend. Hit het "Proces-verbaal van de opening der stembriefjes, welke ter benoeming van ze-ven Leden van de Gemeenteraad van Helden den 9 September 1851 zijn ingeleverd", opgemaakt op 10 September, blijkt dat er 425 geldige stemmen werden uitgebracht, als volgt over de kandidaten verdeelds S.Rutten 51, L.Janssen 43, P.van Oijen 40, P.Rutten 37, J.Crommentuijn 35, J.J.Verhaegh 33, R.Jenniskens 32, J.Lormans 27, J.Wilms 22, G.van den Beuken 17, M.van Wis 15, Th.Gisberts 14, S.Smolders 9, J.G.Wijnckens 9, G.Versondert 8, P.van Oijen 6, W.Peters 3, W.Mertens 3, B.Segers, P.van Oijen, J.H.Janssen, J.H.Janssen, M.Hendrix, G.Jeucken, A.Verlinden, alien 2, L.Hermkes, S.Korsten, F.Engels, G.van 't Groe-newolt, G.H.Engels, J.Joosten en A.Gommans, alien 1, Daar slechts de heren S.Rutten, L.Janssen en P.van Oijen de vereiste volstrekte meer-derheid van stemmen hadden verkregen, waren zij de enige drie die direct tot raadsleden waren gekozen? voor de overige 4 plaatsen moest er een herverkiezing plaats vinden tussen de 8 personen die'na de 3 gekozenen de meeste stemmen hadden verworven, '

Uit deze verkiezingsuitslag kunnen we reeds condluderen dat Thomas Gisberts, die sinds 1804 onafgebroken deel had uitgemaakt van de gemeenteraad en sinds 1830 ook onafgebroken wethouder was geweest, niet meer zou terugkeren in de raad, daar hij net niet genoeg stemmen had vergaar'd om deel te nemen aan de herstemming.

De herstemming had plaats op 23 en 24 September 1851? de 315 geldige stemmen werden als volgt uitgebrachts P.Rutten 72, J.J.Verhaegh 49, G.van den Beuken 49, J«Wilms 48, R.Jenniskens 37, J.Lormans 35, M,van

Wis 22 en J.Crommentuijn 3, zodat de eerste vier, P.Rutten, J.J.Verhaegh, G.van den Beuken en J.Wilms tot raadsleden waren gekozen, '

29

De nieuwe gemeenteraad kwam op 1 October 1851 voor het eerst in vergadering bijeen? nadat de geloofsbrieven der leden waren onderzocht en in orde bevonden werden zij alle 7 toegelaten. '

In de raadsvergadering van 21 October d.a.v. werd G.van den Beuken tot wethouder benoemd'^'? ook S.Rutten werd door de raad tot wethouder benoemd.

J.J.Verhaegh, die aanvankelijk burgemeester bleef, werd in 1852 als zodanig opgevolgd door J.H.Janssen, die hem ook opvolgde als raadslid. Blijkens een brief van de burgemeester aan gedeputeerde staten, d.d,22 december 1851, werd J.Janssen herbenoemd tot gemeente-ontvangeren werd A.Nijssen benoemd tot gemeentesecretaris, '

Met het volgend schrijven van 21 januari 1852, gericht aan burgemeester en wethouders, nam de oud secretaris ontslags "Daar er door vier Leden van den Gemeente-raad /de meerderheid/ een andere Secretaris dan ik benoemd is, zoo is het, dat ik vermeen tF.W.Ed. te moeten in kennis leggen, zoo als geschiedt bij deze, dat ik dien tengevolge heden ophoud met de aan de betrekking van Secretaris dezer Gemeente

verbonden werkzaamheden waar te nemen en uit te oefenen. De aftredende Secretaris van Helden, B,van Oijen", '

In de raadsvergadering van 31 augustus 1852 werd het volgende rooster van aftreding voor de raadsleden vastgestelds

September 1853s J.H.Janssen en J.Wilms?

September 1855s P.Rutten en P.van Oijnen?

September 1857s L.Janssen, S.Rutten. en G,van den Beuken," ' Het in dezelfde vergadering vastgestelde rooster van aftreding der wethouders bepaalde dat S.Rutten op de eerste dinsdag van September 1854 zou aftreden en G.van den Beuken op de eerste dinsdag van September 1857.⁹⁷^

30

De grondwet van 1848 en de gemeentewet van 1851 zijn, met inbegrip van hun vele wijzigingen, nog steeds de grondslag voor de huidige samenstelling van het plaatselijk bestuur. De voomaamste wijzigingen in verband met het hierboven behandelde zijns het algemeen kiesreoht, de zittingsperiode van 4 jaar voor zowel de gemeenteraad als de wethouders en de afschaffing van de periodieke aftreding.

Bij adressen van 12 februari en 2 mei 1866 wendde de gemeenteraad van Helden zich tot koning Willem III met het verzoek om "vergunning tot het aannemen van het Rijkswapen omgeven van het randschrift "gemeente-bestuur van Helden" (Limburg) als wapen der gemeente". Op 15 januari 1867 schreef de commissaris van de konlng in het hertogdom Limburg, op uitnodiging van de minister van justitie, n.a.v.deze adressen aan het college van burgemeester en wethouders dat de koninklijke beslui-ten van 3 januari 1818 en 4 maart 1823 net toekennen van het rijkswapen aan een gemeente niet toelieten? hij gaf de raad in overweging de koning vergunning te vragen om het beeld van St.Lambertus als ge-meentewapen te mogen voeren, indien gewenst met de kleuren van het rijkswapen. Bij beschikking van de minister van justitie van 28 September 1867 werd aan de gemeente Helden het volgende wapen verleends "een schild van lazuur, beladeri met een naar voren gekeerden St.Lambertus in bisschoppelijk gewaad van goud, houdende in de linkerhand een zwaard en eene palmtak en in de regterhand eene bisschopsstaf, alles van goud, het geheel omgeven van het randschrifts "Gemeentebestuur van Helden" (Limburg)," '

In 1864 begroette de gemeente haar 3000e inwoner, op 1 januari van dat jaar telde ze 2986 zielen en op 31 december 3060, 157° mannen en 1490 vrouwen. '' Toch zou het nog tot 1872 duren, toen het inwoners-aantal op 1 januari van dat jaar inmiddels al gestegen was tot 3310, vooraleer het aantal raadsleden werd uitgebreid tot elf, Er waren twee verkiezingen nodig, op 16 en 30 juli 1872, om de raad voltallig te krijgen, daar de eerste stemming geen enkele kandidaat de vereiste volstrekte meerderheid verschafte, ' Nadat de nieuwgekozen raadsleden in de raadsvergadering van 3 September 1872 waren gelnstalleerd, bestond het plaatselijk bestuur van Helden uits J.H.Janssen, burgemeester en tevens raadslid, S.Rutten en G.van den Beuken, wethouders, P.Jeucken, P.J.Rijs, P.L.H.Jenniskens, B.Segers, L.Hermkes, A.A.L. Haffmans, P.van Oijen en M.Derix, raadsleden, '

Bij Koninklijk Besluit van 12 november 1890 werd aan J.H.Janssen op zijn verzoek met iugang van 20 november d.a.v. eervol ontslag ver-leend als burgemeester van Helden. ⁵' Bij Koninklijk Besluit van 28 januari 1891 werd J.W.J.Janssen tot zijn opvolger benoemd? deze werd in de raadsvergadering van 7 februari d.a.v. gejnstalleerd, ' Daar de nieuwe burgemeester een half broer was van de toenmalige wethouder J.W.H.Specken hield deze laatste van rechtswege op lid van de raad te zijn en wel krachtens artikel 21 der gemeentewet, dat voorschreef dat er geen bloedverwantschap in de tweede graad mag be-staan tussen de burgemeester en de leden van de raad. ' Wethouder Specken legde zich echter niet zonder meer neer bij dit ontslag? in de raadsvergadering van 2 februari 1891 bood hij de raadsleden een rekest aan ter ondertekening, gericht tot de koningin-weduwe, regentes, "waarin hij zijnen afgelegden werkkring blootlegde en het hem zeer bevreemde, dat zonder gegronde redenen art.21 der Gem. wet op hem toegepast wierd"? alle aanwezige raadsleden, te wetens P.L.H.Jenniskens, M.Derix, M.Verlinden, G.Janssen, B.Zegers, Th.Ver-haegh, J.H.Beurskens en L.Hermkes (alleen A.A.L.Haffmans was afwe-zig) verklaarden zich ogenblikkelijk bereid dit rekest mede te on-dertekenen en te steunen, ' Op 18 februari 1891 werd aldus beschikt op dit rekests "De Minister van Binnenlandse Zaken, Krachtens mach-tiging van 6 Februari j.l. No 53, beschikkende op een klacht van den Raad der gemeente Helden over eerekrenking van den wethouder J«W.H« Speoken« doordien een ander tot Burgemeester dier gemeente is benoemd en het gevolg daarvan zal zijn, dat die wethouder, krachtens art.21 der Gemeentewet, geen lid van dien Raad kan blijven? Geeft, namens de Koningin-Weduwe, Regentes, aan adressant te kennen, dat het aan-gehaalde wetsartikel niet bedoelt de keuze van een burgemeester te beperken, terwijl voorts in de omstandigheid, dat een wethouder niet tot burgemeester wordt benoemd, geen eerekrenking voor dien wethouder gelegen is, zoodat zijn klacht ongegrond is." '

32

Op 1 januari 1900 telde de gemeente Helden 4259 inwoners, 2178 van het mannelijke en 2081 van het vrouwelijke geslacht, ' Het plaatselijk bestuur was ^ij de eeuwwisseling als volgt samengestelds J.W.J. Janssen, burgemeester en raadslid, G.Janssen en J.H.Versondert, wethouders, P.M.Rutten, O.M.F.Haffmans, J.A.Willemsen, C.Engels, J.Ger-ris, J.Stappers, Th.Hermkes en P.J.Koch, raadsleden, "' Bij Koninklijk Besluit van 17 September 1914 werd met ingang van 21 September d.a.v. op zijn verzoek eervol ontslag verleend aan J.W,J. Janssen als burgemeester '? hij zou eohter wel lid van de gemeenteraad blijven, zelfs onafgebroken tot aan het verdwijnen van de raad onder de Duitse bezetting in 1941? van 1919-1941 bezette hij tevens een van de beide wethouderszetels.

Bij Koninklijk Besluit van 2 december 1914 werd O.L.P.van de Loo tot burgemeester van Helden benoemd? hij zou dit echter maar kort blijven, want bij Koninklijk Besluit van 11 februari 1916 werd hem reeds eervol ontslag verleend m.i»v, 21 februari van dat jaar, ' F.P.M.van Cann werd bij Koninklijk Besluit van 20 maart 1916 tot zijn opvolger benoemd? hij zou officieel burgemeester van Helden blijven tot 1 augustus 1946, met ingang van welke datum hem bij Koninklijk Besluit van 25 juli 1946 eervol ontslag werd verleend? inmiddels was hij echter op 17 mei 1944 door de Duitse Sicherheits-polizei gearresteerd en in September van dat jaar van Vught naar OraniSnburg-Sachsenhausen vervoerd. Blijkens mededeling van gere-patrieerden zou hij in februari 1945 van Sachsenhausen naar Bergen-Belsen zijn getransporteerd? hij keerde niet meer terug uit Duitse gevangenschap en is vermoedelijk in maart 1945 overleden, '

Op 1 januari 1931 bedroeg het aantal inwoners van Helden 6179, 3277

•m -z\ mannen en 2902 vrouwen ^J', zodat de gemeenteraad moest worden uit-

ge breid tot 13 leden. In de raadsvergadering van 1 September 1931 legden de volgende gekozen raadsleden de voorgeschreven eed af in handen van burgemeester F.P.M.van Canns J.W.J.Janssen, J.Gerris, L.Stappers, G.H.Vullings, P.J.Timmermans, G.Kusters, J.van Maris, M.Bos, J.G.H.Mestrum, P.van der Linden, W.Lenders, J.F.Manders en P.J.Kluijtmans? zij kozen J.W.J.Janssen en J.Gerris tot wethou-

33.

Met ingang van 1 September 1941 moesten de werkzaamheden van het college van burgemeester en wethouders en die van de gemeenteraad blijven rusten en ging hun bevoegdheid over op de burgemeester ingevolge verordening no 152/1941 van de rijkscommissaris, Burgemeester en wethouders vergaderden voor het laatst op 28 augustus 1941, de gemeenteraad op 30 augustus 1941

Het plaatselijk bestuur van Helden was als volgt samengesteld toen het voor het laatst bij elkaar kwam!

Tenslotte volgen hier nog lijsten van schatheffers, burgemeesters (maires, schouten), wethouders (adjoints, assessoren, schepenen), raadsleden, gemeentesecretarissen en gemeente-ontvahgers van Helden.¹¹⁸)

34

l674/75s W.Engels, W.Roosen, A.Coumans en S.Jannis.

l6?5/76s M.Gomans, W.Versondert, E.Verhaegh en M.van Nijenhuijse.

l676/77s P.Sloots (ten Jongen), N.van Holt, F.Joosten en J.Verspecken.

l677/78! L.Vogels, J.Gomans, S.yan den Boomen en J.Jeucken,

l678/79« P.Jeucken, J.aengen Eijndt, H.Neessen en D.Neessen.

l678/80s P.Gomans en J.Geelen i.p.v. P.Schreurs.

1680/81s P.Crommentuijn en W.Roosen,

1681/82s J.Versondert en P.Clooten,

l682/83s J.Beeren en P.Smollers.

1683/84S W.van Knippenbergh en S.Stimmen.

l684/85s F.Smollers en P.Jeucken.

l685/86s J.Gommans en J.Smollers.

l686/87s G.Smeets en D.van Knippenbergh.

l687/88s H.Hielkens en M.van Nienhuys.

l688/89$ P.Feijen en G.Zeelen.

l689/90s P.Smollers en M.Comans.

1690/91i P.Driessen en J.Timmermans.

1691/92S J.Roosen en G.Jeucken.

l692/93* P.Feijen en D.Janis.

l693/94s G.Zeelen.

l694/95s J.van Knippenbergh en A.de Bruijn i.p.v. J.Corsten,

1695/9$S W.van Knippenbergh,

l696/97« I.Janssen en Th.Joosten.

1697/98S W.Gommans en M.Driessen,

1699« J.Geelen en I,van Daell i.p.v, D.Claes,

1700s M.Gommans en J.Heesen,

1701s I.van Daell, J.Geelen i.p.v. G.Crommentuijn en H.Winckens.

1702s D.Verhaegh en D.Gommans.

1703s P.Feijen, I.van Daell i.p.v. P.Zeelen en G.Verstappen.

1704s J.Beeren en G.Jeucken,

1705! S.Geelen en J.Heesen.

1706s P.Gommans en M.Gommans. 1707-'08s I.Janssen en J.Geelen.

1709-'10s M.Gommans en P.Gommans,

1736s M.Smolders en M.Crommentuyn. 1737-'4ls A.Knippenbergh en D.Engels,

1742s J.Gielen en D.Gommans,

1743-'49s D,Engels en A.Knippenbergh,

1750s W»Slodts en J.Verhaegh.

1751-159. d.Engels,

1760s D.Engels i.p.v. A.Knippenbergh, J.Verhaegh, P.Korsten en G.Engels.

36

1761s H.Keiren, D.Gielen, P.Peters en J.Joosten.

1762$ J.Jeucken, P.van Buyken en D,En-gels,

1763s P.Korsten, J.Roosen, M.Knippenbergh en F.Milius*

1764s P.Engels. 1765-'66s M.van Wis.

1767s J.Roosen. 1768-*69s H.F.Cuijpers.

1770s J.Hendrix.

1771* J.Gommans,

1772s S.Smolders. 1773*'74s J.Korsten.

1775s R.Knippenbergh,

1776s R.Knippenbergh i.p.v. J.Hendrickx. 1777.178$ R.Knippenbergh.

1779s J.Hendrickx.

1780s R.Knippenbergh,

1781s P.Verhaegh. 1782-'83$ J.Hendricx,

1786s P.Verhaegh. 1787-'89s M.Verhaegh, 1790-«91s ???

1792s L.Engels.

1793s M.Verhaegh.

M.van Wis, 1800-1802. P.van Oijen, 1802-1825, H.A.Verhaegh, 1815-1822. P.de Koning, 1822-1825. J.Bollen, 1825-1828, R.Jenniskens, 1825-1830. P.van Oijen, 1828-1844. Th.Gisberts, 1830-1851. S.Rutten, 1844-1877. G.van den Beuken, 1851-1891. Th.Rutten, 1877-1887. J.W.H.Speoken, 1887-1891. M.Verlinden, 1891-1893. G.Janssen, 1891-1919. P.J.Koch, 1893-1899. J.H.Versondert, 1899-1900. M.Verlinden, 1900-1917. J.Gerris, 1917-1941. J.W.J.Janssen, 1919-1941.

39

J.Gielen, 1815-1822. G.van Knippenberg, 1815-1822, W,Verscharen,1815-1825, W.M.Crommentuijn, 1818-1825. P.de Koning, 1820-1825. L.Rutten, 1822-1825, Th.Nijssen, 1822-1825. P.Joosten, 1822-1825. Th.Leijsten, 1822-1828. R.Jenniskens, 1825-1830, J.Bollen, 1825-1830. J.van Oijen, 1825-1830, W.Peeters, 1825-1830. H.Joosten, 1825-1834, J.Spee, 1825-1836. P.van Oijen, 1828-1844. L.van de Mortel, 1830-1834. J.Janssen, 1830-1836. N.Peters, 1830-1836. S.Korsten, 1830-1843. J.M.Engels, 1830-1846, W.Janssen, 1834-1836. A.Verlinden, 1834-1836. J.Wilms, 1836-1839. H.Joosten, 1836-1843. L.Neesen, 1836-1851. A.Driessen, 1836-1851. S.Rutten, 1836-1877. J.Janssen, 1843-1847. J.F.Joosten, 1844-1851, J,Crommentuijn, 1844-1851* B.Segers, 1844-1851. J.J.Verhaegh, 1846-1852. H.Joosten, 1847-1851.

40

J.Wilms, 1851-1853. P.Rutten, 1851-1861, L.Janssen, 1851-1862. P.van Oijen, 1851-1876. G.van den Beuken, 1851-1891. J.H.Janssen, 1852-1889. P.L.H.Jenniskens, 1853-1893. A.Verlinden, 1861-1863, P.Jeucken, 1862-1881. A.A.L.Haffmans, 1863-1891. P.J.Rijs, 1872-1881, M.Derix, 1872-1891. B.Zegers, 1872-1895. L.Hermkes, 1872-1895. Th.Verhaegh, 1876-1897. Th.Rutten, 1877-1887. M.Verlinden, 1881-1893. J.H.Beurskens, 1881-1893. J.W,H.Specken, 1887-1891. G.Janssen, 1889-1919. P.J.Koch, 1891-1904. C.Engels, 1891-1915. P.M.Rutten, 1891-1924. J.W.J.Janssen, 1891-1941, P.Th.van den Beuken, 1893-1895, J.H.Versondert, 1893-1900. J.A.Willemsen, 1893*1919. Th.Hermkes, 1895-1901, J.Stappers, 1895-1907. O.M.F.Haffmans, 1895-1931. J.Gerris, 1897-1909. M.Verlinden, 1900-1917, P.L.Peeters, 1901-1904. Th.Hermkes, 1904-1908.

L.Engels, 1819-1825. J.M.Engels, 1825-1830, L.Engels, 1831-1833. B.M.van Oijen, 1833-1852, A.Nijssen, 1852-1864, J.A.Tummers, 1864-1899, P.L.H.Tummers, 1899-1940.

M.Verhaegh, 1799-1800. L.Engels, 1800-1801, H.Joosten, 1801-1804, Kannegieser, 1804. A.Timmermans, 1804-1820. J.J.Verhaegh, 1820-1846. J.Janssen, 1847-1880. J.H.Janssen, 1880-1909. J.Gerris, 1909-1911. J.A.Janssen, 1911-1954.

go ten s

1) Helden als gemeenschap in vroeger eeuwen. Helden-Panningen 1974,
biz,20-21.

VERANTWOORDING VAN DE INVENTARISATIE .

In deze inventaris zijn de archieven van de gemeente Helden uit de periode 1588(1421)-1939 beschreven.

Het oudste aanwezige originele stuk dateert uit 1588(inv.nr.297)J daarnaast zijn er in 1618 gemaakte afschriften van nog oudere stuk-ken aanwezig, die teruggaan tot 1421(inv.nr.10), vandaar de dubbele datering 1588(1421) voor de aanvangsdatum van de in deze inventaris beschreven archieven,

Vanaf 1 januari 1940 wordt in Helden het registratuurstelsel der Vereniging van Nederlandse Gemeenten toegepast bij de ordening van het gemeente-archief, De diep ingrijpende wijziging, welke de in-voering van dit stelsel in de wijze van ordening pleegt te brengen, was aanleiding om 31 december 1939 als eindpunt te nemen voor de ordening en inventarisatie van het oudere archief van de gemeente Helden. Een enkele keer is daar waar dit wenselijk of noodzakelijk was (bv, bij registers) van deze einddatum afgeweken.

Laten we nu even in het kort de lotgevallen van de archieven der gemeente Helden gaan bekijken.

De oudste (bewaard gebleven) inventaris van de archieven van Helden is uit I750(inv.nr.6), hij geeft echter slechts een zeer summiere en zeker lang niet volledige opsomming der aanwezige stukken.

50

In 1787-'88 werd in Helden een nieuwraadhuis gebouwd (inv.nr.69). In dit nieuwe raadhuis werd ook een kamer voor het archief geprojec-teerd (zie afbeelding 3). Of het archief hier ook inderdaad werd bewaard is nergens (meer) te vinden, Mocht dit wel het geval zijn geweest dan zal dit hoogstwaarschijnlijk niet lang hebben geduurd, Zeer vermoedelijk werden de archieven in de eerste helft van de vo-rige eeuWbewaard bij de burgemeesters thuis. Dit was zeker het geval onder het bewind van burgemeester J.M.Engels (1815-1846), ja zelfs na diens dood in 1846 bleven de archieven nog tot in augustus 1852 berusten in de woning van zijn weduwe, wat blijkt uit de titel van de op 5 augustus 1852 opgemaakte inventaris (inv.nr.560), lui-dends "Inventaris der Gemeente-archiven, zich tot hieraan met toe-stemming en goedkeuring van het Gemeente Bestuur van Helden, bevin-dende en bewaard gebleven ten sterfhuize van wijlen de Heer J.M.Engels in leven Burgemeester te Helden",

Ook uit 1815 is er 'n dergelijke inventaris, toen burgemeester J.M.Engels nl. de archieven der gemeente overnam van zijn voorgan-ger A.M.Hendrix (inv.nr.558). Overigens zijn dit geen inventarissen in de eigenlijke zin van het woord, het zijn lijsten, die een zeer summiere opsomming der stukken bevatten,

De eerste echte inventaris van de archieven der gemeente Helden dateert van 31 maart 1830 en is opgemaakt door burgemeester J.M.Engels en bijgehouden tot 1835(inv.nr.559)J de stukken zijn geordend volgens een aantal rubrieken.

Na de overname van de archieven door de gemeente in 1852 werden ze bewaard in het gemeentehuis, wat blijkt uit het op 14 October 1852 opgemaakte gemeenteverslag over 1851(inv,nr.484)! "De gemeente archieven ten raadhuize in twee groote daartoe bijzonder ingerigte kasten bewaard en geklasseerd wordende, zijn in eenen goeden staat", Blijkens het gemeenteverslag van 1867(inv,nr,494) werd toen nog ge-bruik gemaakt van de hierboven vermelde inventaris uit 1830, het verslag vermeldt over de archieven! "Dezelve worden ten Raadhuize zorgvuldig bewaard, Hetzelve is geinventariseerd den 31 maart 1830, en werd bij Ministerieele beschikking van den 28 September 1867 met een gemeente wapen verrijkt".

51

In 1896 werden de rechterlijke archieven van de schepenbank overge-dragen aan het rijksarchief in Limburg te Maastricht (inv.nr.771), in 1919 de kerkelijke doop-, huwelijks- en sterfregisters uit de .periode 1683-1798(inv.nr.772).

In 1928 werden de archieven geordend en gelnventariseerd door A.F. van Beurden (inv.nrs.561 en 774). In het gemeenteverslag van dat jaar (inv. nr.555) komen we dan ook weer voor het eerst sinds 1871 •een opmerking tegen over de archieven! "In 1928 werd het archief, tot dusverre berustende op 't Raadhuis te Helden-Dorp, geheel geordend en geinventariseerd en in »200 dossiers naar een speciaal daarvoor ingericht lokaal, in de Gemeente-Secretarie te Panningen, overgebracht".

De waarnemend-rijksarchivaris, belast met de inspectie der gemeente-en waterschapsarchieven in de provincie Limburg, merkte in zijn in-spectierapport van 1936 over het archief van Helden op! "Het archief is materieel goed verzorgd. Een brandvrije archiefbewaarplaats ont-breekt, maar zou in het nieuwe Raadhuis dat met ingang van 1 Januari 1937 betrokken zou worden, ingericht worden. Van het oudere archief bestaat een "inventaris" welke in 1929 is opgemaakt, Ofschoon deze lijst der aanwezige stukken niet de naam inventaris dragen mag, kan zij voorlopig voldoen tot de inventarisatie door onzen ambtenaar ter inspectie ter hand genomen kan worden, Voor stukken van de lo-pende dienst is een zeer weinig bevredigend stelsel in gebruik? de ingekomen stukken worden volgens rubrieken geborgen, een register wordt hiervan niet gehouden? de uitgaande stukken worden per jaar chronologisch bijeen gehouden. Deze worden geregistreerd, Het is ten zeerste gewenst dat op deze secretarie het registratuurstelsel der Vereniging van Nederlandse Gemeenten wordt ingevoerd", (archief Dienst inspectie der archieven in Limburg, Helden d/2), Het registratuurstelsel zou spoedig, nl, met ingang van 1 januari 1940, worden ingevoerd, doch op een brandvrije archiefbewaarplaats zou moeten worden gewacht tot de bouWvan een nieuwgemeentehuis in 1965.

In de loop van 1974 werden de archieven der gemeente Helden van voor 1940 overgebracht naar Maastricht ter ordening en inventarisatie.

52

We zullen nu onze aandacht gaan vestigen op de ordening en inventarisatie van de archieven der gemeente Helden van voor 1 januari 1940. Bij de ordening en inventarisatie van deze archieven werd de "Handleiding voor het ordenen en beschrijven van Archieven", samengesteld door Mrs.Muller Fa., J.A.Feith en R.Fruin Th.Az., als uitgangspunt genomen,

Overeenkomstig het bestemmingsbeginsel en het herkomstbeginsel werden als afzonderlijke archieven geordend en geSnventariseerd de archieven vans het dorpsbestuur? het gemeentebestuur, gevormd onder beheer van de gemeentesecretaris? de gemeente-ontvanger? het electriciteitsbedrijf? de commissie tot wering van schoolverzuim te Panningen? het burgerlijk armbestuur? de ambtenaar van de burgerlijke stand? het kadaster,

Bij de ordening van het archief van het dorpsbestuur werd niet de oorspronkelijke, waarschijnlijk chronologische, orde der losse stukken hersteld, doch deze stukken werden ingedeeld in een aantal ru-brieken, daar ze bij een herstel der chronologische orde praktisch ontoegankelijk zouden zijn.

Ook bij de ordening van de losse stukken uit het archief van het gemeentebestuur, gevormd onder beheer van de gemeentesecretaris, werd afgeweken van de oorspronkelijke orde? ze zijn nu geordend volgens de "Code archiefordening en documentatie voor de overheidsadministratie", uitgegeven door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Pa-ragraaf 27 van de "Handleiding" zegti "Wanneer geen oude randschik-king der losse stukken herkenbaar is, hangt het antwoord op de vraag, hoe men ze zal rangschikken, in elk voorkomend geval af van de bij-zonder omstandigheden, waarin het archief verkeert, vooral ook van de volledigheid daarvan. Soms kan een compromis dan het beste zijn", Er waren weliswaar nog enkele sporadische sporen van oorspronkelijke ordeningsmethoden te ontdekken, nl, 'n chronologische ordening v<5$r 1928 en »n ordening volgens rubrieken na 1928, maar deze oorspronkelijke ordeningen waren reeds verbroken en herstel er van zou de stukken praktisch ontoegankelijk hebben gemaakt door het ontbreken van voldoende ingangen en neveningangen, Daarom werd besloten deze losse stukken te ordenen volgens bovengenoemde "Code",

53

Voor een goede handhaving in de toekomst van de verkregen orde werden alle stukken, omslagen, delen etc, doorlopend genummerd. Om de kostbare archiefruimte zo goed mogelijk te benutten en om een beter overzicht van het archief te krijgen werden de stukken, die zowel voor de administrate als voor de geschiedenis van geen belang meer waren, uit het archief verwijderd en vemietigd. Hierbij werd toegepast de "Lijst houdende opgaaf van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in de gemeente-archieven dagtekenende van na 1850", In het algemeen werd minder vernietigd dan volgens deze lijst strikt genomen geoorloofd is,

Achteraan in deze inventaris zijn een klapper op de namen en een klapper op de zaken en onderwerpen opgenomen,

Aan deze verantoowrding voorafgaand vindt men een korte geschiedenis van het plaatselijk bestuur, op deze verantwoording volgend een overzicht van de inventaris.

Na de ordening en inventarisatie hebben de in deze inventaris beschreven archieven van de gemeente Helden te samen een lengte van ongeveer 23 strekkende meter,

Het archief van het dorpsbestuur werd geordend en geinventariseerd door de heer J.G.A.HENDRIKS, die ook de klapper op de namen vervaardigde. De overige werkzaamheden werden verricht door ondergetekende.

Maastricht, februari 1976.

Betrekkingen tot de heer en tot de landskoning 8-9.

Grenzen 10 - 14.

Inriohting bestuur en uitoefening taak 15 - 17.

Personeel 18 - 20,

Eigendom 21 *• 69.

a* l£H-2££.^£S« 21 - 58,

b. Andere^stukken^betreffende^eigendom 59 - 69.

6« Financiin 70 - 334. a. ^ekeningen 70 - 296.

10 * 2£lS£ii2i£2i»lH^22£i£2.^e2_Uii§SY22 ^97— 318. o. Schuld 319 - 334.

56

DEEL II. STUKKEN EN SERIEN VAN BIJZONDERE AARD 564 - 2141.

AFDELING I . ORGANEN ALGEMEEN 564 - 923.

HET ORGANISMS 564 - 806,

§ I. Installing,.. pntwikkeling, opheffing 564 - 573« § II, Betrekkingen tot andere lichamen 574 - 575.

§ III. Economische en reohtspositie 576 - 781* 1, Eigendom^en^bezit 576 - 616,

 

d. Beheer van eigendommen 608*- 616,
²* Ii2S22-!!2 617 - 767,

 

3. Benodigdheden en hulpmiddelen 768 - 777

4. Gebouwen 778 - 781,

§ IV. Vorming, samenstelling en out binding van_ vertegenwpprdi-gende lichamen 782,

§ V. Lichamen, organen, instellingen en funotipnarissen 783 - 805, 1, Vertsgenwoordigende lichamen van staatkundige aard met

HOOFDSTTJK II. PERSONEEL 807 - 923.

AFDELING II. TAAK VAN DE ORGANEN 924 - 2141.

EIGENDOM. BELASTINGEN 924 - 983.

§ I, Eigendom 924.

§ ^I]:' Belastingen 925 - 983.

- 972.

a. Belastingen wegens gebouwde en ongebouwde eigendom-
men? kadaster 932 - 948.

b. Belastingen naar de uiterlijke staat 949 - 964.

c. Belastingen naar het inkomen en vermogen 965 - 972.

OPENBARE ORDE 984 - 1091. -

§ I, Vereniging 986.

§ II. Wapenen en munitie 987 - 990,

§ III. Toezicht op openbare grond en openbaar water ^Straatpoli-tie) 991 - 997.

§ IV. Maatregelen ten opziohte van Nederlanders en ingezete-nen 998 - 1077.

2. Registratie van de bevolking 999 « 1073.

§ V. Maatregelen ten opziohte van vreemdelingen 1078 - 1081.

59

§ VI. Toezioht op openbare samenkomsten in gebouwen of besloten plaatsen 1082 - 1085.

§ VII. Overige aangelegenheden betreffende de openbare orde 1086 - 1091.

OPEHBARE ZEDELIJKHEID 1092 - 1204.

§ I, Alcohol en andere verdovende middelen 1092 - 1201.

§ II. Kansspelen, bedelari j, di6renbescherming 1202 - 1204.

OPENBARE GEZONDHEID 1205 - 1492.

§ I, Gezondheidszorg 1205 - 1207,

§ II. Toezioht op produoten 1208 - 1223,

§ III. Besmettelijke-ziektenbestrijding 1224 - 1226,

§ IV. Aangelegenheden betreffende lijken 1227 - 1228.

§ V. Hygiene van luoht, bodem en water (milieuhygie'ne) 1229 - 1479.

OPENBARE VeILIGHEID 1493 - 1503.

60

HOOFDSTUK 71.11, WATERSTAAT 1504 - 1529.

§ I. Zorg voor de wateren 1508 - 1518.

§ II. Toezioht op de wateren 1519 - 1529,

VERKEER EH VeRVoER 1530 - 1615.

§ I, Verkeer en Vervoer te land 1530 - 1594.

* over 1530 - 1579.

b. Zorg voor waterovergangen 1578 - 1579.,

2, Toezicnt op wegen «n waterovergangen en het verkeer en

I2£Z2££.»^aarov£^r 1580 - 1594.

a. Toezicht op wegen en waterovergangen 1580 - 1585.

c. Toezicht op middelen van vervoer 1592 - 1594.

HOOFDSTUK X.

EGONOMISCHE AANGELEGENHEDEN 1616 - 1684.

§ I. Bodemproductie, Dierenteelt 161 6 - 1661,

61

§ II• Industrie, Dienstverlening. Handel 1662 - 1681,

1. Industrie. Energie 1662-- 1673.

2, Handel 1674 - 1681.

§ III, Bankwezen 1682,

§ IV. Jaoht en Visserij 1683 - 1684.

HOOFDSTUK XI. ARBEID 1685 - 1730,

§ I. Werkvers chaffing 1685 - 168|,

§ II. Verkrijging van onroerend goed door landarbeiderg 1689 - 1727.

§ III. Andere arbeidsaangelegenheden 1728 - 1730,

MAATSCHAPPELIJKE ZORG 1731 - 1759.

§ I, Maatschappelijke zorg in het algemeen 1731 - 1732.

§ II, Maatschappelijke zorg ten behoeve van verschillende groe-pen 1733 - 1755.

§ III. Maatschappelijke voorzorg door risicgVerdeling.Verzekerings-wezen 1756 - 1759.

VOLKSONTWIKKELING EN *OPVOEDING. RELIGIE 1760 - 1939*

§ ^x« Onderwijs 1760 - 1895.

§ II. Overige aangelegenheden betreffende vplksontwikkeling en -opvoeding 1896 - 1899,

§ III. Religie 1900 - 1939.

HOOFDSTUK XIV. LANDSVERDEDIGING 1940 - 2132,

§ I. Conscriptie 1940 - 1954.

§ II. Nationale militie 1955 - 2060,

§ III. Dienstplioht 2061 - 2069,

§ IV. Rustende schutterij 2070 - 2074,

§ V, Garde Civique 2075 - 2080,

§ ^7I» kandweer 2081 - 2096,

§ ^TII« Landstorm 2097 - 2125.

§ VIII, Militaire vordering en inkwartiering 2126 - 2132.

HOQFDSTUK XV. JUSTITIE 2133 - 2141.

!!V||fTA|aS_VM₌H^^ 2142 - 2168.

VeRZUIM TE PANNINGEN 2186 - 2187.

63

STAND 2306 - 2377.

INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET KADASTER 2378 - 2406.

65

INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET DORPSBESTUUR.

66

I. STUKKEN EN SERIEN VAN ALGEMENE AARD.

"GeSrffde Prothocol". Register van notulen en besluiten
van de gee"rfden, 1722-1775, tevens register van verzon-
den brieven van de gemeente, 1821-1826. 1 deel.

Notulen van de vergadering van de geSrfden, 1799 juni
4. 1 stuk.

Ingekomen correspondentie. van allerlei aard, 1757*

1 lias. I

Ingekomen brieven, waarin diverse opgaven, verklarin-
gen en inlichtingen worden gevraagd en waarin oproepen
worden gedaan om te verschijnen voor de hogere over-
heid i.v.m. niet met name genoemde kwesties, 1723-
1789. 1 omslag.

Statistische opgaven betreffende de heerlijkheid,
1762, 1787, 1788. 1 omslag.

6-7 Inventarissen van het archief, 1750, ongedateerd.

2 stukken,

"Inventaris gefourneert door beveel van den Heere
Crieges ende domeijnen Raet Hernius van de ge-
meijnts papieren in de Compe berustende", 1750
October 9* 1 stuk.

"Copie van inventaris van de papieren aangaende
Keijserbosch, der pastoor, en de gemeijnte van
Helden", ongedateerd, 1 stuk.

67

II. STUKKEN_,VAN BIJZONDERE AARD.

1. Betrekkingen tot de leenheer en tot de koning van Pruissen.

Extract uit het leenregister van het Overkwartier van
Gelder, bevattende de akte van verkoop d.d, 27 novem
ber 1673 van het leen Helden door haar leenheer, de
koning van Spanje, aan Jan Renier Bouwens van der Boije,
heer van Macken, eind 1?e eeuw. 1 katern,

Missiven, ontvangen van het lands administratie college,
aangaande de rouWin acht te nemen n.a.v. het overlijdt
van Friedrich Wilhelm, koning van Pruissen, 1786,

1 omslag.

10 "Registrum Heldense". Register bevattende afschriften van akten en andere stukken over de grenzen en grens-geschillen tussen Helden en omliggende gemeenten, uit de periode 1421-1830 daterend, 1618-1830, 1 deel. N.B. Achterin oorrespondentie uit 1783 over een boete opgelegd aan J.Janssen voor het laten malen van granen in Meijel en "Informatie ge-nomen ad perpetuam rei memoriam door den heere scholtis alhier, over het permitteeren aan Wilm Gerarts, geswooren tot Meijel, tot het stellen van een schaepskoeije op den peel", uit 1742,

11 - 13 Stukken betreffende grensgeschillen tussen Helden en omliggende gemeenten, 1600-1789* 3 pakken.

14 Stukken betreffende de grenspalen, 1745-1752. 1 omslag.

68

51 Correspondentie betreffende de rekeningen van de in
komsten en uitgaven van de verkoop van heerlijkheids-
gronden, 1739-1800. 1 omslag.

52 Akte, waarbij Albert en Isabelle, aartshertogen van
Oostenrijk, toestemming verlenen aan de heerli^kheid
Helden tot verkoop van 125 bunder land tot delging
der schulden en 25 bunder land tot reparatie der kerk,
1660 januari 15. 1 charter.

N.B. Aohterkant copiee*n van akten waarbij de pastoor verzoekt om verkoop van heerlijkheidsgrond voor de reparatie der kerk, d.d. 7 juli 1673.

53 Akte, waarbij Philips IV toestemming verleent aan de
heerlijkheid Helden tot verkoop van 600 morgen land
tot delging van schulden, 1663 maart 14» 1 charter.

70

Akte, waarbij Carel, aartshertog van Oostenrijk, toe-
stemming verleent aan de heerlijkheid Helden tot ver
koop van 600 morgen land tot delging der schulden,
1800 October 2, 1 charter.

Akte, waarbij Frederich Wilhelm, koning van Pruissen,
toestemming verleent aan de heerlijkheid Helden tot
verkoop van 300 morgen land tot delging der schulden,
1739 mei 2. 1 charter.

Stukken betreffende de overdracht van het landgoed ge-
naamd de "Ceub" aan J.Simons, 1761. 1 omslag.

"Acta wegen Verkauffttng der entbehrlichen Gemeinheiten
zu Helden", Stukken betreffende de verkoop van gronden,
1766-1797. 1 band.

"Acta ende Vercoopinghi| Prothocol der gemeents gronden
tot Helden". Stukken betreffende de verkoop van gron
den, 1767-1821. 1 band.

Stukken betreffende de verkoop van bomen en hout,
1735-1765. 1 omslag.

Afschriften van akten van de verkoop van turf, 1738-
1758. 1 omslag,

Akten van de verkoop van paarden, 1759-1760.
1 omslag.

Akte van de verkoop van boekweit, 1760. 1 stuk.

Akte van de verkoop van stroo, 1761. 1 stuk.

Afschrift van een akte van de verkoop van haver, 1763.
1 stuk.

Stukken betreffende de verpachting van weidegronden,
1760-1773. 1 omslag.

Akten en andere stukken betreffende de verpachting van
het jacht- en visrecht, 1737-1786. 1 omslag.

Stukken betreffend® het onrechtmatig turf steken op de
Heldense peelgrond door niet-ingezetenen, 1733-1780,

1 omslag.

Stukken betreffende de aanp]Lant van bomen, 1727.
1 omslag.

Tekening en andere stukken betreffende de bouWvan het
gemeentehuis, 1784-1788. 1 omslag.

75

76

294 Ongedateerde bijlagen* 1 omslag*

"Notata¹¹* Li^sten bevattehde opmerkingen aangaande de
dorpsrekeningen over de jaren 1757-1?63t 1771 april
24. 1 band*

Correspondentie betreffende de dorpsrekeningen, 1700-
1791. 1 pak*

N*B* Diverse brieveh handelen tevens over de ^ftnieuwe ervenrekeningen", zie inv* nr« 51*

b* Belastingen* Inkomsten en ^uij;§^2£*

N»B* Voor het maalrecht zie inv. nr, 10,

297 Stukken betreffende de inning der schattingen en andere inkomsten_f het aandeel van de gemeente in de lands-kosten en de afdracht van dit aandeel, 1588-1788. 1 pak*

77

298 – 301 "Meet- en schatboeken", 1602 – 1806. 4 delen.

298 Meet- en schatboek, tevens bevattende lijsten

van opgenomen kapitalen. 16702-1667. 1 deel.

"Repertorium Heldense offte Landt ende Last=re-

gisterder heerlijkckheijt Helden inden Lnad van Kessel

des overquartiers van Gellderlandt".

Meet- en schatboek, 1663-1806. 1 deel.

300 Schatboek, 1755-1806. 1 deel.

301 Schatboek, 1787. 1 deel.

78

311 Lijst houdende opgave van het totaal dat de gemeente aan zout moet afnemen, 1766/^f67* 1 stuk.

512 Lijst houdende opgave van de namen van personen waar-aan zout is verstrekt, 1771 * 1 katern*

Copie van een lijst houdende opgave van de namen van
personen die zout vervoerd hebben, 1775* 1 stuk*

Akten van de verpaohting van de distributie van zout,
1765, 1768/»69, 1769/^f70. 1 omslag.

Correspondentie betreffende de belasting op het zout,
1741-1792. 1 pak.

Lijsten houdende opgave van de akten waarbij gestem-
peld papier werd gebruikt en andere stukken betreffen
de het gebruik van gestempeld papier bij het opmaken
van akten, 1768-1780. 1 omslag.

Lijst houdende opgave van de verklaringen van diverse
oude inwoners over het betalen van tol voor turf- en
strovrachten naar loermond, Weert, het land van Cuyck,
Thorn en het graafschap Horn, 1702 januari 5*

1 katern*

318 Stukken betreffende collecten, opgelegd van hogerhand,
voor diverse doeleinden, 1749-1788. 1 omslag.

298 - 301 "Meet- en schatboeken", 16Q2-1806* 4 delen*

300 Schatboek, 1755-1806* 1 deel*

30t Schatboek, 1787* 1 deel*

302 "Preeparatoir tot Inrichting van ^§t NieuwSchatt Re
gister D'Helden". Register bevattende de gegevens voor
het opmaken van een nieuwschatregister* 1793-1809t

1 deeltje*

303 "Classificationsregister der Extraordinairen Personel-
len Imposition in der Herrlichkeit Helden pflichtmaS-
sig aufgenommen den 26 februarij 1765^ft* Register hou
dende indeling van, de belastingschuldigen in de "extra
ordinaire personele Imfjositie" in klassen, 1765*

1 katern*

Kohieren van de "extraordinaire personele impositie",
1770-1771/^f72, 1773/^f74, 1782/«83-1784/^f85* 1 omslag*

"Rekeninge¹¹ van de bijenstand* Lijsten houdende opgave
van de betaalde belasting voor het plaatsen van bijen-
korven, 1711-1712, 1714-1716, 1718, 1720, 1729*

1 omslag*

Andere stukken betreffende de bijenstand, 1697-1787*
1 omslag*

Lijsten houdende opgave van het aanwezige vee in de
gemeente, met bijbehorende correspondentie, 1758-
1788* 1 omslag.

 

308 "Edict und reglement wegens des Saltz-wesens im Hert-
zogthtam Geldern". Zoutreglement, 1753 augustus 15*

1 stuk.

Register bevattende de namen der gezinshoofden, met
het totaal door hen afgenomen zout, tevens bevattende
lijsten van het zout dat afgehaald moest worden te Gel«
der en lijst van door de gemeente betaalde gelden i*v.
m* aankoop van zout, 1768-1773* 1 band*

Registers houdende opgave van de personen die zout heb-
ben afgenomen met vermelding van de hoeveelheden afge
nomen zout, 1743, 1751, 1772/'73, 1784/^f85, 1786*

1 omslag*

 

79

Akte van volmacht verleend door de schepenen en de ge-
zworenen aan schepen P.Gommans en gezworene G.Verstap-
pen voor het opnemen van 200 ducaten bij juffrouw
Swinckels, 1720 juli 15* 1 stuk.

Akte van overdracht van een kapitaal van 2000 gulden
Brabants ten laste van de gemeenten Helden en Viersen,
door J.T.Roosen aan J.van den Bossche, 1729 juni 3*
Met vroegere schuldbekentenissen, 1642 en 1660.

1 stuk en 2 charters (getransfigeerd).

325 Akte van approbatie en ratificatie door Carel Claude
van Namen, mevrouWvan Marbais, mevrouWde la Osten
haar dochter en de graaf van Groesbeek, van een akte
van transport van een rente van 1000 pattacons ten
laste van de gemeente en van het goed "Den Stert" een
en ander door kanunnik Mooren aan M.Smollers, 1747
augustus 12. 1 omslag.

 

N.B* Naast het origineel in het Frans bevindt zich hierbij ook een Nederlandstalig afschrift*

326 Akte van hypothecaire geldlening van 700 gulden Luiks
ten behoeve van J.Smits en zijn echtgenote M.Areths,
1758 januari 24* 1 stuk,

 

N.B. Met verklaring van aflossing d,d* 30 december 1829*

527 Akte van hypothecaire geldlening van 400 gulden Luiks ten behoeve van M.Teuwen, 1758 januari 24* 1 stuk* N.B, Met verklaring van aflossing d*d* 30 december 1829.

328 Akte van hypothecaire geldlening van 200 gulden Luiks
ten behoeve van M.Teuwen, 1758 februari 20. 1 stuk*

 

N.B. Met verklaring van aflossing d.d. 30 december 1829*

Akte van transport van een kapitaal van 1994 gulden,
4 stuivers en 3i§" oort oud Roermonds, ten laste van de
gemeente* door P*van Wis, wed* van wijlen Th*Gominans,
aan W*van Veehgelt, 1786 april 22* 1 stuk*

Akte van transport van een kapitaal van 1076 gulden,
12 stuivers oud Roermonds ten laste van de gemeente
door J.A.Vaessen en G.Stoffels aan S.C.Conraedts, 1786
december 7* Met vroegere schuldbekentenis van 1761*

1 omslag*

 

331 Akte van transport van een jaarlijkse rente of interest
van 24 gulden Kleefs uit 27 gulden* 18 stuivers Roer
monds, komende van de helft van 1860 gulden Roermonds,
ten behoeve van M.Gommans en ten laste van de gemeente,
door A.Gisberts en zijn echtgenote G.Wijnckens, aan
A.Eermans en zijn echtgenote A.Snellen* 1791 december
21* 1 stuk*

 

N.B* Met verklaring dat 2/3 is afgelost d.d. 3 maart 1826*

80

332 Akte van hypothecaire geldlening van 1000 gulden Kleefs
ten behoeve van M.Testjens, 1794 mei 27* 1 stuk.

 

Lijsten houdende opgave van de gedurende de oorlog van
1756-1763 opgenomen kapitalen ten laste van de gemeente,
met bijbehorende correspondence, 1762-1771* 1 omslag*

Overige stukken betreffende schulden ten laste van de
gemeente, 1655-1797* 1 omslag.

 

Brief van de krijgs- en domeinenkamer, waarin opgave
wordt gevraagd van het aantal bruggen in de gemeente,
1769 april 18. 1 stuk*

Condities en voorwaarden voor het beplanten van de
water- of brandpoel, 1788 October 26. 1 stuk*

Stukken betreffende de aanleg, verbetering, het onder-
houd en de visitatie van wegen, dammen en dijken, de
beplanting en het snoeien van bomen, struiken en heg-
gen langs wegen, het reinigen van beken en wateraflo*
pen en de verbetering van de waterafvoer van gronden,
1749-1789* 1 omslag*

Brief van het lands administrate college betreffende
het opleggen van een boets i*v*m* het uitblijven van
10 pioniers bij de aanleg van het kanaal van Niers
naar de Maas, 1770 augustus 7* 1 stuk*

 

9* Openbare Orde, Gezondheid en Veiligheid,

Stukken betreffende het gebruik van wapens door inge-
zetenen, 1615, 1726. 1 omsJag*

Bevelschrift voor de bode om het koninklijk plakkaat
van 18 augustus 1718, waarbij de herbergiers wordt toe-
gestaan om zondags na de godsdienstoefening wijn en
bier te tappen, te publiceren, 1723 mei 15* 1 stuk*

Copie van een brief van de krijgs- en domeinenkamer
houdende opdracht tot inspectie van het gezoute en ge-
rookte rund-, schaaps- en varkensvlees ter voorkoming
van ziektea, 1724* 1 stuk,

Stukken betreffende dysenterie, pest, hondsdolheid en
niet met name genoemde besmettelijke ziekten en de be-
strijding van deze ziekten, 1734-1794* 1 omslag,

Stukken betreffende het opmaken van een lijst van medi-
cinale personen, de uitvoering van de meidicinale ver-
ordeningen en de bestudering van de algemene vroed-
vrouwcathechismus, 1753-1788, 1 omslag,

Afschrift van een verzoekschrift van P*van Oeijen, ge
richt aan de koning, om het attest van zijn examen te
accepteren en hem toe te laten als chirurgijn, (1777)«
1 stuk,

Akte van sauvegarde, verleend door Frederick Wilhelm,
koning van Pruissen, aan Jacob Jeucken, ingezetene der
heerlijkheid Helden, 1700 januari 23, 1 charter.

82

Stukken betreffende de dorpsnachtpatrouilles, 1751-
1783* 1 omslag*

Condities en voorwaarden voor het vervaardigen van een
brandspuit, 1753* 1 stuk*

Stukken betreffende de brandweer en de brandveiligheid,
1766-1788* 1 omslag*

 

359 Lijsten houdende opgave van de hoeveelheden graan, met
correspondence, 1724-1777* 1 omslag*

 

360 Lijst houdende opgave van het totaal der aanwezige gra-
nen en beesten, 1758* 1 katern*

 

Stukken betreffande de beschadiging van veldvruchten
door wind, hagel en bevriezing, 1724-1788, 1 omslag,

Lijsten houdende opgave van verzamelde mussenkoppen,
tevens vermeldend de namen der verzamelaars, met cor-
respondentie, 1731-1787* 1 omslag,

Stukken betreffende het verbod om schapen te weiden op
bezaaide gronden, 1747, 1786, 1 omslag*

fragment van een verzoekschrift van de heer van Helden,
om de inwoners uit de belastingpenningen middelen te
mogen verstrekken voor de aankoop van hoornbeesten,
1746 januari 25* 1 stuk*

Stukken betreffende het fokken van paarden, 1788.
1 omslag.

Lijst houdende opgave van de personen waarvan paarden
door wolven zijn verscheurd, (tweede helft 18e eeuw)*
1 stuk*

Stukken betreffende veeziekten, 1732-1782, 1 omslag,

N.B. Voor inspectie van vlees, zie inv. »r, 351*

Stukken betreffende muntverordeningen, muntsoorten en
muntkoersen, 1740-1765* 1 omslag,

Stukken betreffende de windmolen te Helden, 1742-1771*
1 omslag.

83

UitVoercertificaten en bijbehorende stukken, samenhan-
gend met het verbod op de uitvoer van levensmiddelen,
1768-1776* 1 omslag*

Stukken betreffende het' verstrekken van rogge ter ver-
vaardigimg^van brood, 1747-1781* 1 omslag,

Stukken betreffende het stoken van jenever, 1756, 1772<
1 omslag,

Lijsten houdende opgave Van ingewonnen gedroogde hop,
met correspondentie, 1767-1775* 1 omslag*

Lijst houdende opgave van de leerverwerkers in de ge
meente en de hoeveelheid leer die jaarlijks wordt ver-
werkt, benevens een brief van het lands administratie
college betreffende de invoer van leer, 1768, 1777*

1 omslag,

Brief van het gewestelijk bestuur, gericht aan de
schout, betreffende de oprichting van een bank te Ber-
lijn, 1765 februari 20, 1 omslag.

Stukken betreffende de verpachting van de handel in
paardehaar en varkensborstels, 1766, 1 omslag,

Overige stukken betreffende de handel, 1723-1789*
1 omslag*

Rekeningen van inkomsten en uitgaveri der armenmeesters,
1736, 1745, 1746* 1 omslag*

Bijlagen bij de rekeningen van inkomsten en uitgaven
der armenmeesters, 1716-1768* 1 omslag*

Afschrift van een akte van geldlening ten laste van het
armengilde en ten behoeve van M.Janssen en wed*L.Hen-
drikx, groot 150 gulden Roermonds, 1725 juni 5*

1 stuk*

Lijsten houdende opgave van dernsunen der personen waar-
aan brood is verstrekt, 1729-1743* 1 omslag*

Stukken betreffende de verstrekking van brood en rogge
aan de armen, 1790-1791* 1 lias,

Brief afkomstig van de regeerders van Kessel, gericht
aan de regeerders der heerlijkheid Helden, betreffende
de onderhoudskosten van een arme, 1779 October 22*

1 stuk*

84

Stukken betreffende het onderhoud door de gemeente van
J.Laerman, zoon van de overleden Maria Verschuyren,
1771-1772, 1783* 1 omslag*

Akte van borgtocht door H.Fusers en A.Katzer i*v.m*
hun vestiging in Helden, 1736 november 29* 1 stuk*

Akte van waarborg tot ontlasting van de armen te Hel
den, afgegeven door de regeerders van de heerlijkheid
Asten, voor 0*van Hugten, 1782 September 12* 1 stuk.

Akte van overeenkomst tussen de gemeente en J*te Rijdt,
dat hij een huis mag bouwen op de door hem aangekochte
gemeentegrond onder voorwaarde dat hij en zijn kinderen
nooit meer in het genot kunnen komen van een uitkering
uit de armenmiddelen, 1791 mei 2* 1 stuk*

388 Extracten uit de kerkrekeningen van de jaren 1653-1663,
1663* 1 stuk*

Akte van overeenkomst tussen de gemeente en M*Cornelis
inzake de reparatie van het uurwerk van de kerkklok,
1741 September 13* 1 omslag*

Stukken betreffende het hergieten van de kerkklok,
1760-1774* 1 omslag*

Stukken betreffende het herstel van de kerktoren, 1771-
1782* 1 omslag*

N.B. Voor de reparatie der kerk oa* 1660 zie inv* nr* 52*

400 Stukken betreffende de overdracht van een stuk grond
voor en de herbouWvan de kapelanie, 1773-1787*

1 omslag*

Procesverbaal van de vermissing van zes zilveren kruis-
jes in de kerk, 1785. 1 stuk.

Stukken betreffende de benificies van de altaren van
St*Antonius en St*Anna, 1750-1788. 1 omslag*

Stukken betreffende het houden van dankstonden voor
behaalde oorlogsoverwinningen, 1742-1745* 1 omslag*

Stukken betreffende het verbod om het ambt van priester
uit te oefenen als men in het Geldexs gebied geboren
is, 1780. 1 omslag.

Bevelschrift houdende opdracht tot aankondiging van
het verbod om aalmoezen te geven aan paters en zusters
van buitenlandse kloosters, 1782* 1 stuk*

Stukken betreffende de bezittingen en de heffing van
tienden door de Karthuizers te Roermond en het klooster
Keyserbosch, ca* 1737-1783* 1 omslag*

Overige stukken betreffende kerkelijke aangelegenheden,
1606-1788, 1 omslag*

 

Stukken betreffende een plaatselijk onderzoek naar het
onderwijs in de gemeente, 1780, 1 omslag*

Afschrift van een verklaring, afgegeven door de sche-
penen, betreffende de VQortgezette studie van J.F.Gom-
mans in de Latijnse taal, 1780 juni 1* 1 stuk*

Brief afkomstig van Het lands administrate college,
gericht aan de regeerders van Helden, betreffende het
verzoek van de wed*M*van Wis, om een vergoeding voor
de door haar overladen man gedane onderwijzing van
P.Houwen in de vroedvrouwkunst, 1784 december 6*

1 stuk«

86

88

DEEL I.

STUKKEN EN SERIES YAN ALGEMENE AARD,

559 "Inventaris der gemeentelijke Archief van Helden¹¹,
opgemaakt 31 maart 1830 en bijgehouden tot 1835*

1 deeltje*

"Inventaris der Gemeente-archieven, zich tot hier-
aan met toestemrning en goedkeuring van het Gemeen
te Bestuur van Helden, bevindende, en bewaard ge-
bleven ten sterfhuize van wijlen den Heer J.M*En-
gels in leven Burgemeester te Helden¹¹, 1852 au
gustus 5* 1 stuk*

"Inventaris van het oud en nieuwarchief der Ge
meente Helden (Limburg) van 1421 tot 1920", 1928*
1 omslag*

Inventaris van het archief der gemeente Helden uit
de periode 1921-1940, (1940)* 1 omslag*

"Inventaris van het oud en nieuwarchief der ge
meente Helden (Limburg) van 1421 tot 1940",
(1940)* 1 omslag*

94

STUKKM EN SERIM VAg BIJZgNDERE AARD«

Kaart van het grondgebied der gemeente, bevattende de
huizen of woonplaatsen der ingezetenen, beide kerken
en drie molens, 1822 april 24* 1 stuk*

Akte, met retroacta en bijlagen, van scheiding en de
ling tussen de gemeenten Helden en Kessel enerzijds en
Meijel anderzljds van gemeentegronden, aan voornoemde
gemeenten in onVerdeeld bezit toebehorend, 1818 juni
25* 1 omslag*

Stukken betreffende grens- en eigendomsgeschillen tus
sen Helden en Maasbree, 1820-1855* 1 omslag*

Stukken betreffende grens- en eigendomsgeschillen tus
sen Helden en Kessel, 1830-1839* 1 omslag*

Stukken betreffende een wijziging van de kadastrale
grens tussen de gemeenten Helden en Meijel, 1850-1875*
1 omslag*

 

Stukken betreffende administratieve bezoeken door de
commissaris der koningin, 1919-1953* 1 omslag*

Stukken betreffende de finanaiSle verhouding tussen
het rijk en de gemeente, 1919-1939* 1 omslag*

 

576 Raadsbesluit, met bijbehorende stukken, tot aankoop van een perceel tuin, sectie D 3257t groot 1,20a*, toebehorend aan de erfgenaiaen P.Verlinden, 1916 augustus 11* 1 omslag*

96

577 Afschrift van de notulen van de vergadering van de ge
meenteraad d*d. 19 december 1805, handelend over de
verkoop van gemeentegronden, an XIV frimaire 28 (1805
december 19)* 1 stuk,

 

b* Andere dan zakelijke rechten*

Akte, met bijlagen, van verhuur van de woning met tuin,
gelegen te Panningen, sectie D 3474? groot 7>50a*, aan
P.Zegers, 1925 april 9. 1 omslag*

Raadsbesluiten, met bijbehorende stukken, tot opheffing
van de onderwijzerswoningen te Grashoek en Helden als
ambtswoning en tot verhuur er van, 1929-1932,

1 omslag*

Raadsbesluiten, met bijbehorende stukken, tot verhuur
van de in de gemeente Neer aan het Afwateringskanaal
van de Noordervaart naar de Maas gelegen sluiswachters-
woning met bouwland en overlaatwachterswoning met bouw-
land, 1932-1937* 1 omslag*

Raadsbesluiten, met bijbehorende stukken, tot het ver-
lenen van machtiging aan burgemeester en wethouders tot
het onderhands verhuren van 4 arbeiderswoningen, gele
gen te Heide en Grashoek, en besluiten van burgemeester
en wethouders tot verhuur van deze woningen, 1934-1939*
1 omslag*

Register bevattende gegevens over verpachtingen van ge
meentegronden, strooisel, jacht- en visrecht, 1874-
1911. 1 deel,

Akten, met bijlagen, van (openbare) verpachting van ge-
meenteMgronden, 1873-1941* 1 omslag*

Akten van openbare verpachting van het jacht- en vis
recht op de gemeente-eigendommen, 1863-1893«

1 omslag*,

 

Raadsbesluit, inhoudende verbod tot het laten weiden
van schapen op de z.g. Schorfkuylen, an IX floreal 30
(1801 mei 20), 1 stuk*

Reglement, met bijbehorende stukken, op het plaatsen
van vreemde bijenkorven, 1835 juli 15* 1 omslag*

Reglement, met bijbehorende stukken, op het weiden van
vee op de gemeentegronden, 1839 maart 16. 1 omslag*

Verordeningen, met bijbehorende stukken, op de heffing
van een plaatselijke belasting voor het weiden van vee
en het plaatsen van bijenkorven op de gemeentegronden,
1811-1839, 1 omslag*

98

Overige stukken betreffende het weiden van vee op ge
meentegronden, 1835-1852. 1 omslag*

Terzoekschrift, met bijbehorende tekening, van de kapi-
tein, eerstaanwezend-ingenieur der genie te Nijmegen
om het rijk vergunning te verlenen tot het plaatsen
van enige merkpalen op aan de gemeente toebehorende
terreinen, 1937 juni 24* 1 omslag*

 

Akte, met bijlagen, van publleke aanbesteding van de
levering van sparrenzaad on 26 ha. gemeentegrond, ge-
naamd Marisheyde, te bezaaien, gegund aan J*van Oijen,
1812 december 8, 1 omslag*

Brief van een lid van gedeputeerde staten betreffende
de ontginning van woeste gronden, 1852 maart 29

1 stuk*

Stukken betreffende de ontginning., in werkverschaffing,
van woeste gronden, 1932-1938* 1 omslag*

Stukken betreffende de bebossing, in werkverschaffing,
van de Marisberg, 1933* 1 omslag.

Polissen, met aanhangsels, van de verzekering van wo«*
ningen tegen brand, 1923-1954* 1 omslag.

Staat van de grondeigendommen en erfelijke inkomsten
van de gemeente, 1806 december. 1 omslag*

 

Staat der aanwezige gemeentegebouwen, 1829 april 19*
1 stuk*

Staat, met bijbehorende stukken, van hetgeen, naar
het burgerlijk recht, eigendom is der gemeente, 1858*
1 omslag*

Uittreksel uit de kadastrale legger, bevattende opga
ve van de eigendommen der gemeente, 1861* 1 deeltje.

 

Stukken betreffende de herziening van de rekeningen
van 1792 t/m* an XIII (1804/1805) en een vergelijking
tussen de plaatselijke inkomsten en uitgaven van 1793
en 1818, 1806, 1818. 1 omslag.

Stukken betreffende de verzekering van gemeentegelden,
1938. 1 omslag.

99

a. Begrotingen. Rekeningen. 619 - 757 Begrotingen en rekeningen van de inkomsten en uitgaven, met bijbehorende stukken, dienstjaar VIII (1799/ 1815-1939* 118 omslagen, 21 pakken. ook inv. nr. 72.

100

101

102

Reglement van orde voor de vergaderingen van burge
meester en wethouders, 1926 mei 27* 1 stuk*

Stukken betreffende benoeming, eedsaflegging en jaar-
wedde van wethouders (adjoints en schepenen)_f 1815-
1923* 1 omslag*

799 Presentielijst voor de vergaderingen van burgemeester
en wethouders, 1937 januari 8-1939 december 29*

1 deel*

Stukken betreffende leden van het koninklijk huis,
1934-1939. 1 omslag*

Stukken betreffende provinciale functionarissen, 1815t
1822* 1 omslag*

Besluit van gedeputeerde staten tot goedkeuring van het
raadsbesluit, inhoudende dat de plaatselijke ontvanger
een borgtocht meet stellen ter waarde van / 752,--,
1848 januari 14* 1 stuk.

803 Afschrift van de verordening op het beheer van het le-
vensmiddelenbedrijf met besluit van gedeputeerde sta
ten tot goedkeuring van de verordening, 1917*

1 omslag*

804 Akten, met bijlagen, van overeenkomst tussen de gemeente
en de Maatschappij tot Verkoop van de Electrische
Stroom der Staatsmijnen in Limburg betreffende het be
heer. van het electriciteitsbedrijf, 1921, 1928.

1 omslag*

805 Stukken betreffende de opheffing van het electriciteits
bedrijf en de overdracht er van aan de N.V.Maatschappij
tot Verkoop van de Electrische Stroom der Staatsmijnen
in Limburg, 1930, 1931* 1 omslag.

107

§ VI. Regaling en vaststelling der be-stuurs- en beheershandelingen.

806 Afkondigingen van en andere stukken betreffende verordeningen vermeldende de titels der straf verordeningen alsmede de geldende bepalingen van gedeeltelijk afgeschafte strafverordeningen aan welker bepalingen voortdurende kracht is toe te kennen, 1919-1934* 1 omslag.

108

110

Register van de in de gemeente wonende gepensionneerde
en op wachtgeld gestelde gemeenteambtenaren, 1915-
1924* 1 deeltje.

Staten van plaats gehad hebbende mutatiHn, voor zoveel
betreft verandering in bezoldiging en pensioensgrond-

. slag in het ambtenarenpersoneel in dienst van de gemeente, 1929-1939. 1 omslag.

835 Staten van plaats gehad hebbende mutatiSn in het goabte-
narenpersoneel in dienst ^^ran de gemeente, 1936-1939*

1 omslag*

flaadsbesluiten, met bijbehorende stukken, inzake het
verhaal der pensioensbijdragen voor de gemeente-ambte-
naren, 1913-1923. 1 omslag*

Overige stukken betreffende het pensioen der gemeente
ambtenaren, 1914-1939* 1 omslag.

838 - 923 Persoonsbmndels, 1802-1968. 60 omslagen, 26 stukken. N.B. Voor het onderwijzend personeel, zie inv* nrs*

838 Adriaans,H*, kantonnier, 1875* 1 omslag*

N.B* Daze stukken handelen tevens over kantonnier L.Engels*

Anker,J.F*van den, geneesheer, 1870* 1 stuk*

Bongaerts,J*I., bouwopzichter, 1918* 1 stuk*

Brummans,J., kantonnier, 1933-1960. 1 omslag.

Cann,F.P.M.van, burgemeester, ambtenaar burger-
lijke stand, 1916-1950* 1 omslag*

Christiaens,H.M.H., gemeente-opzichter, 1931"*
1933* 1 omslag.

Crijns,W.H*, secretaris commissie wering school-
verzuim, 1§29, 1942. 1 omslag.

Dirikx, vroedmeester, 1824* 1 stuk.

N.B. Dit stuk handelt ook over geneesheer en beelmeester van OVen.

Driessen,H._t veldwachter, 1817-1832* 1 omslag.

Driessen,J., kantonnier, 1850. 1 omslag.

Dijck,J.E,van, deurwaarder plaatselijke belastin-
gen_t 1916, 1 omslag,

Engels,J.M,, burgemeester, gemeentesecretaris,
1814-1843* 1 omslag*

Engels,L*, gemeentesecretaris, 1819-1833*
1 omslag,

Engels,L,, kantonnier, onbezoldigd veldwachter,
1870, 1920-1923* 1 omslag,

N,B, Zie ook inv, nr, 838,

Engels,M*, kantonnier, 1922, 1 omslag,

Eijndt,Th,van, kantdiinier, onbezoldigd veldwachter,
1922-1966, 1 omslag.

Feijen,G*, veldwachter, 1811. 1 stuk*

Feijen,L., veldwachter, 1874* 1 stuk*

111

Frencken,H,Th,, telefoonkantoorhouder, telegram-
besteller,. 1913-1922, 1 omslag,

Frencken,M.J., geb.Creemeirs, plaatsvervangend
hulptelefoonkantoorhoudster, 1913-1916.

1 omslag.

Prencken,S., plaatsvervangend telefoonkantoor
houder, 1910. 1 stuk.

.Geurtjens,J., plaatsvervangend telefoonkantoor
houder, 1900,1903. 1 omslag.

Giebelen,?.!¹., kantonnier, 1876. 1 stuk.

Gielen,A*P.H*, ambtenaar secretarie, 1917-1929.
1 omslag.

Gielen,J., kantonnier, onbezoldigd veldwachter,
1913-1923. 1 omslag.

Gielen,W., kantonnier, 1911-1921, 1 omslag.

Hendrioks, burgemeester, 1802, 1 stuk,

Hendrickx,*W,, veldwaohterj 1824. 1 omslag,

Heukelom,W,H.J,van,* keuringsveearts, 1925-1956*
1 omslag,

Heuvelmans,M.L.H., ambtenaar secretarie, 1917-
1921, 1- omslag.

Hoebers,P,J., volontair en ambtenaar secretarie,
ambtenaar burgerlijke stand, gemeentesecretaris,
1929-1952. 1 omslag.

Hoi,A., vroedvrouw, 1930-1963. 1 omslag.

Horen,P.L.van, plaatsvervangend telefoonkantoor
houder, 1903. 1 stuk.

Impelmans,P.H*, kantonnier, onbezoldigd veldwach
ter, 1923-1958. 1 omslag.

Jansen,T.F.G., veldwachter, 1936-1943. 1 omslag.

N.B. Het ontslagbesluit van T.F.G.Jansen, d.d. 24 februari 1943t bevat ook het ontslag van veldwachter G.H.Raijer,

873 Janssen,G,, veldwacht-er, 1862, 1 stuk,

N.B* Bit stuk hand-elt ook over de veldwachters P.Janssen en W.Feijen.

Janssen,J., gemeente-ontvanger, 1846,1847.
1 omslag,-

Janssen,J.A., gemeente-ontvanger, 1911-1956.
1 omslag.

976 Janssen,J.H., burgemeester, ambtenaar burgerlijke stand, « 1852. 1 stuk.

877- Janssen,J.W.J., burgemeester, ambtenaar burgerlijke stand, 1914-1932. 1 omslag.

878 Janssen,M., gemeente-arbeider, onbezoldigd veld
wachter, 1916-1939. 1 omslag.

* Janssen,?., veldwachter, zie inv. nr. 874.

Janssen,P., nachtwacht, 1913-1923. 1 omslag.

Janssen,W.M., klokkenist, 1922,1928. 1 omslag.

Jenniskens,L*_f keuringsveearts, 1922-1925*
1 omslag.

112

Jongen,J,F*, deurwaarder plaatselijke belastin
gen, 1852. 1 stuk.

Joosten,J,H*_f kassier electriciteitsbedrijf,
1922-1927. 1 omslag*

Joosten,J.H.H*, geneesheer, 1901-1937. 1 omslag.

Joosten,P.J., penningmeester burgerlijk armbe-
Btuur, 1929-1937* 1 omslag.

Kluskens,M., vroedvrouw. 1864* 1 stuk.

Knapen,A.H*_f geneesheer, 1830* 1 stuk*

N.B. Bit stuk. har»delt ook over heelmeester P.van Oijen en vroedmeester J.M.Peil.

888 Knapen,P.J*_f controleur werkverschaffing en steun-
verlening, tijdelijk.gemeentehode, 1938-1945*

1 omslag.

Koullen,M.M., vroedvrouw, 1914§ 1916. 1 omslag.

Leendeys,J., kantonnier, onbezoldigd veldwachter,
1923-1960* 1 omslag.

Leenen,P.Th,, hulpkeurmeester, 1928. 1 stuk*

Limpens,R*, tijdelijk. gemeente-opzichter, 1931 *
1 omslag*

Locke,J.J.Te, gemeente-opzichter, gemeentebode,
onbezoldigd veldwaqhter, 1916-1934* 1 omslag*

Loo,O.L.P,van de, burgemeester, ambtenaar burger
lijke stand, 1914-1919* 1 omslag,

895 .Martens.P.A*, gemeentebode, 1926-1938. 1 omslag.

Notermans,A.M., geb.. Peters, vroedvrouw, 1895-
1924. 1 omslag..

Notermans,P.J., detmraarder plaatselijke belas-
tingen, 1922.. 1 stuk.

898. Nijssen,A*, gemeentesecretaris, 1852. 1 stuk.

899 Oijen,P.van, geneesheer^ heelmeester, 1824-1851*
1 omslag.

900 .Peeters,H*_f veldwachter, 1808* 1 omslag.

901 Peeters,H., veldwachter_t 1913-1937* 1 omslag.
* Peil,J.M*, vroedmeester, zie inv* nr. 887*

902 Plaisir,G., tijdelijk kantoorhouder telegraaf- en
telefoondienst, 1908* 1 stuk.

903. Pollen,M., deurwaayder plaatselijke belastingen, 1853* 1 omslag.

904 Raljer_fG.H., veldwachter, 1937-1943. 1 omslag.

Rutten,H.J,, ambtenaar secretarie, deurwaarder
plaatselijke belastingen, 1917t 1918, 1 omslag,

Rutten,S,, ambtenaar burgerlijke stand, 1863*
1 stuk*

Schreurs,M,W*, deurwaarder plaatselijke belastin
gen, 1924-1953* 1 omslag*

Smeets,A,H,J,, geneesheer, 1936-1968. 1 omslag,

Smets,P.J,, telefponkantoorhouder, 1900* 1 stuk.

Smets-Engels,J.H., plaatsvervangend telefoonkan-
toorhoudster, 1904. 1 stuk.

113

911 Stappea?s,Th,_f ambtenaar secretarie, 1915t 1916.
1 omslag.

St8dewicb,A,M*_f vroedvrouw, 1830* 1 stuk.
if- Straeten_fH*_f brandmeester, zie inv. nr. 922*

feeuwen,M._f kantonnier, 1931, 1938* 1 omslag.

Tummers,J.A., gemeentesecretaris, 1864. 1 stuk.

fummers,M.M.F*, opzichter electriciteitsbedrijf,
1925, 1930, 1 omslag,

Tummers,P.L.H*, gemeentesecretaris, ambtenaar bur
gerlijke stand, secretaris commissie wering school-
verzuim, 1899-1940, 1 omslag.

Velden, wed.M.P.van der, geb. Snellen, poetsvrouw,
1929-1946. 1 omslag.

Verhaegh,G., kantonnier, 1917. 1 stuk.

Terhaegh,J.J., gemeente-ontvanger, burgemeester,
ambtenaar burgerlijke stand, 1820-1847. 1 omslag,

Versleeuwen,J.J., kantonnier, 1926-1958. 1 omslag.

Versleeuwen,J.J*_f veldwachter, 1927* 1 stuk*

Welten,J*_f brandmeester, 1917. 1 stuk*

N.B. Bit stuk handelt ook over brandmeester H.Straeten.

923 Vijnhoven,P.J., ambtenaar ter secretarie, 1913-
1917* 1 omslag.

114

AFBELING II, TAAK VAN BE ORGANEN,

§ I, Eigemdom*

924 Brief van de districts- en militiecommissaris in het

district Roermond betreffende het gebruik der goederen, bekend onder de naam van ^tfHoefslags Beraden", 1826 September 25* 1 stuk*

N.B. Be kohieren der gemeentelijke belastingen bevinden zich, met uit-zondering van die der hand- en spandiensten, bij de bijlagen der rekeningen, inv. nrs. 619*757*

925 Kohier van de grondbelasting, personele en mobiliaire

115

116

949 - 953 Kohieren van de personele en mobiliaire belasting,

977 ferordeningen, met bijbehorende stukken, op de heffing van leges ter secretarie en rechten wegens ver-richtingen van de ambtenaren van de burgerlijke stand, 1915-1935* 1 omslag*

 

Verordeningen, met bijbehorende stukken, op de heffing
en invoering van een belasting in natura bestaa&de in
de verplichting tot het leveren van hand- en span-
diensten, 1808-1935* 1 omslag.

Kohieren van de hand- en spandiensten, 1812, 1815t
1825-1835, 1851-1853, 1861-1867,- 1869-1872, 1874, 1882,
1886_t 1893, 1895, 1900, 1906, 1914, 1915* 1 pak.

Verordening, met bijbehorende stukken, op de heffing
van een belasting in geld tot dekking der hand- en
spandiensten, 1915 november 12. 1 omslag.

983 Kohier van de bedrijfsbelasting, 1815* 1 deeltje*

119

Register van door het hoofd der plaatselijke politie
of, in beroep van zijn beslissing, door de commissaris
der koningin, verleende machtigingen tot het voorhan-
den hebben van vuurwapenen (of enkel van munitie), zo-
mede van schorsing of intrekking van zodanige machti
gingen, 1933-1937* 1 deeltje,

Register van in bewaring gegeven vuurwapenen of muni
tie, 1939-1942. 1 deeltje.

120

§ III. Toezicht op openbare grond en openbaar water, (Straatpolitie.)

991 Brief van gedeputeerde staten, waarin zij de ontvangst
berichten van de d,d, 9 September 1921 vastgestelde
verordening op woonwagens, 1921 September 23.

1 stuk,

992 Raadsbesluit tot aanwijzing van het perceel grond,
sectie C no 2607, gelegen aan de Kesselse grens, als
standplaats voor woonwagens, 1928 September 28,

1 stuk,

Verzoekschriften van diverse inwoners om het woonwagen-
kamp te verplaatsen, ongedateerd, 1938, 1 omslag,

Verordeningen, met bijbehorende stukken, op de heffing
en invordering van gelden voor het hebben van een
standplaats met een woonwagen, 1933 mei 26, 1 omslag.

Brief van de commissaris der koningin betreffende de
aanvraag van J.Schaefer om vergunning tot het gebrui-
ken als woning van de woonwagen gekenmerkt "Heerlen
30", 1938 October 19. 1 stuk,

Stukken betreffende onlusten te Helden n,a,v, de ver-
deling der stenen, afkomstig van de afbraak van een
gedeelte van de kapel, en de verdeling van de pennin-
gen voor militaire prestaties, 1834, 1835. 1 omslag,

Bekendmaking van de d,d, 18 april 1925 vastgestelde
verordening tot wering van de zogenaamde vermomde be-
delarij en andere stukken betreffende deze verordening,
1925, 1926, 1 omslag*

 

998 Stukken betreffende de burgerlijk stand, 1808-1939. 1 omslag,

 

121